Өмгөөллийн “Барристер Кастос” ХХН-ийн үүсгэн
байгуулагч, захирал Б.Батжаргал:
Ажил гүйцэтгэлийн гэрээнээс үүдсэн маргаан их гардаг

 

- Барилгын салбарт хууль эрхзүйн маргаан хэр их гарч байна вэ? Тэр дундаа ямар төрлийн маргаан зонхилж байна вэ?

- Барилгын салбар нь өөрөө ихээхэн онцлогтой. Хөрөнгө мөнгө, цаг хугацаа, бүтээмж, хамтын ажиллагаа, бат найдвартай итгэлцлийг алхам тутамд шаарддагаас тус салбарт маргаан багагүй гардаг. Ихэнх маргааныг ажил гүйцэтгэх гэрээтэй холбоотой маргаан эзэлдэг. Ажил гүйцэтгэгч нь ажлаа гэрээгээр тохирсон хугацаандаа хүлээлгэж өгдөггүй, гэрээний үр дүн гүйцэтгэл дээр алдаа гаргадаг зэрэг хоорондын үл ойлголцлоос болж талуудын дунд маргаан үүсч байна.

- Ажил гүйцэтгэх гэрээний маргаан юунаас болж үүсээд байна?

- Талууд гэрээгээр тодорхой болгох ёстой гол нөхцөлүүдийг тодорхойлоогүйгээс эцэстээ маргаан үүсэх нөхцөл бүрдээд байна. Ажил гүйцэтгэх гэрээг Иргэний хуулийн 343 дугаар зүйлийн 343.1-д зааснаар ажил гүйцэтгэх гэрээгээр ажил гүйцэтгэгч нь захиалагчийн буюу өөрийн материалаар гэрээнд заасан ажил гүйцэтгэх, захиалагч нь уг ажлын үр дүнг хүлээн авч, хэлэлцэн тохирсон хөлс төлөх үүргийг тус тус хүлээхээр хуульчилсан бөгөөд гэрээнд заавал заасан байх ёстой зүйлийг тодорхойлж өгсөн байгаа. Гэрээгээр талууд ямар ажил үйчилгээг, хэдий хугацаанд хийж гүйцэтгэх, хөлсийг хэрхэн төлөх болоод хөлсийг хэсэгчлэн төлөх бол төлбөрийн хуваарь, ажлын үр дүн болон чанарын ямар шаардлага тавихаа хүртэл нэг бүрчлэн тогтоож өгөх ёстой.

- Маргаанаас сэргийлэх ямар гарц боломжууд байгаа вэ?

- Гэрээний гол нөхцөлүүдээ тодорхой тусгаагүйгээс болж маргаан үүсдэг тухай дээр хэлсэн. Тэгэхээр ажил гүйцэтгэлийн гэрээнд няхуур хандаж, хамааралтай бүх зүйл заалтыг тодорхой тусгах нь зүйтэй. Мөн иргэний хуульд зааснаар ажил гүйцэтгэх гэрээний зүйл нь гүйцэтгэсэн ажлын үр дүн байна гэж заасан байдаг тул энэ нь ажлын үр дүн чанартай, баталгаатай, гүйцэтгэл сайтай байснаар маргаан үүсэхгүй байх боломжтой.

- Ажил гүйцэтгэх гэрээг ямар тохиолдлуудад цуцалж болох вэ?

- Гэрээний аль нэг тал нь үүргээ ноцтой зөрчсөн бол энэ хуулийн 225, 226 дугаар зүйлүүдэд заасан үндэслэл, журмын дагуу нөгөө тал гэрээг цуцалж, учирсан хохирлоо нөхөн төлүүлэхээр шаардах эрхтэй. Мөн ажил гүйцэтгэгч ажлыг бүрэн гүйцэтгэж дуусахаас өмнө захиалагч хэдийд ч гэрээг цуцлах эрхтэй байдаг онцлогтой ч гүйцэтгэгчид учирсан хохирлыг нөхөн төлөх үүрэг хүлээдэг.

- Ажил гүйцэтгэх гэрээнд баталгаат хугацаа заавал тусгах шаардлагатай юу? Баталгаат хугацаа дээд тал нь хэдий хугацаагаар байж болох вэ?

- Ажил гүйцэтгэх гэрээг байгуулагч талууд хоорондоо тохиролцож гэрээний чөлөөт байдлын зарчмаараа чанарын баталгаат хугацааг тохирч болно. Саяхан батлагдсан Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгад баталгаат хугацаа гэж байхгүй, харин барилга байгууламжийг ашиглалтад зүгшрүүлэх, тохируулах хугацаа нэг жил байна гэж заасан байдаг. Мөн хэвийн ашиглалтын хугацааг дээрх хугацаа өнгөрснөөс хойш 3 жил байна гэж зохицуулсан.

- Барилгын чанартай холбоотой бас нэг асуудал элбэг тохиолддог. Туслан гүйцэтгэгчийг ажиллуулснаар тухай ажлын чанарыг туслан гүйцэтгэгч нь хариуцах уу?

- Ажил гүйцэтгэх гэрээний дагуу гүйцэтгэгч Иргэний хуульд зааснаар туслан гүйцэтгэгчийг оролцуулж болдог. Туслан гүйцэтгэгчтэй холбоотой маргаан элбэг байдаг нь талууд гэрээгээр тохиролцох асуудлуудаа дутуу тодорхойлсонтой хамааралтай. Иргэний хуульд зааснаар хууль буюу гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол ажил гүйцэтгэгч нь туслан гүйцэтгэгчийн ажлын үр дүнг захиалагчийн өмнө хариуцахаар зохицуулсан, гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол гэсэн нь талууд гэрээгээр үр дүнг хэн, хэрхэн хариуцахыг тохиролцох шаардлагатайг илэрхийлж байна. Энэ нь талууд ажил гүйцэтгэх гэрээгээр хэр олон асуудлыг тодорхой болгосноос дараагийн эрх зүйн үр дагавар хэрхэн шийдвэрлэгдэх нөхцөлийг бүрдүүлж байдаг.

- Заримт тохиолдолд гүйцэтгэгч байгууллагын ажилтан ажил гүйцэтгэх явцдаа захиалагчид, гуравдагч этгээдэд хохирол учруулдаг, тухайн хохирлыг хэн, хэрхэн барагдуулах вэ?

- Тухайн тохиолдолд гэрээгээр харилцан тохиролцоогүй бол ажил гүйцэтгэгч байгууллага буюу ажил олгогч хохирлыг барагдуулах үүрэг хүлээнэ. Ажил олгогчийн хувьд өөрт учирсан хохирлоо буруутай этгээд буюу ажилтнаас шаардах эрхтэй.

- Барилгын салбарт ажил олгогч болон ажилтан хоёрын хооронд үүсдэг нийтлэг маргааны тухайд?

- Барилгын салбарт ажиллаж буй байгууллага, ажилтан хоёрын хооронд хөдөлмөрийн харилцаатай холбоотой маргаан голдуу үүснэ. Ажилтан гүйцэтгэж буй ажлаа хангалтгүй хийх, өгсөн үүрэг даалгавраас өөр байдлаар гүйцэтгэх зэрэг нийтлэг алдааг гаргадаг. Нөгөө талаас ажил олгогч нь цалингаа өгөхгүй байх болон хуулиар хүлээсэн бусад үүрэг хариуцлагаа биелүүлэхгүй, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөхгүй байх, хувь хүний орлогын албан татвар төлөхгүй байх зэргээр ажилтны хуулиар хамгаалагдсан эрхийг зөрчсөн зөрчил нэлээд гардаг. Ажил олгогчийн хувьд Монгол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй хууль тогтоомжийг зөрчихгүй байх нь ирээдүйд учирч болох маш олон эрсдэлээс өөрсдийгөө хамгаалах боломжийг бүрдүүлж байдгийг анхаарах хэрэгтэй.

- Хөдөлмөрийн маргааны хувьд шүүх ажилтны талд шийдвэр гаргах магадлал өндөр байдаг гэж иргэд ярьдаг. Энэ нь хэр үндэслэлтэй вэ?

- Шүүх хуулийн хүрээнд бусдын эрх хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах ёстой. Хуулийн дагуу үүсээгүй эрхийг хуулийн хүрээнд хамгаалах боломжгүй. Иргэдийн хувьд үүргээ сайн биелүүлээгүй атлаа эрхээ хамгаалуулах, зарим эрхийнхээ талаарх буруу ойлголттойгоос  болж алдаа гаргах тохиолдол байдаг. Ажил олгогчийн хувьд ажилтантай холбоотой авч буй арга хэмжээ болоод эрх зүйн баримт бичгийг хуулийн дагуу гаргаснаар хуулиар хамгаалагдана. Шүүх иргэний талд биш, хуулийн хүрээнд л шийдвэрээ гаргаж байгаа. Ажил олгогч хуулиа зөрчсөн бол ажилтны талд л шийдвэр гарна. Ажил олгогч хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлж, хуулийн дагуу ажиллаж байгаа бол ажил олгогчийн талд шийдвэр гарна. Хууль зөрчихгүй байгаа нэгнийг л хууль хамгаална шүү дээ.

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг "Барилга.МН" сэтгүүлээс