Хүн амыг орон сууцжуулах хөтөлбөрийн хүрээнд эхлүүлсэн Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн төслийн хэрэгжилтээс үүдсэн асуудал, хууль эрхзүйн орчныг бүрдүүлээгүй Төр засгийн алдаатай бодлогоос болж олон мянган айл өрх орох оронгүй болох аюул нүүрлээд байна хэмээн олон улсын хүний эрхийн “Эмнести Интернэшнл” байгууллагаас мэдэгдлээ.

   Энэхүү асуудалд эрх бүхий төрийн байгууллагынхны анхаарлыг хандуулах зорилгоор тус байгууллагаас “ТӨР ҮҮРГЭЭ МЭД, БИЕЛҮҮЛ” уриатай орон байртай байх эрхийн кампанит ажлын нээлтийг өнөөдөр хийж, мэдээлэл өглөө.



   Иргэдийг нүүлгэн шилжүүлэх, дахин суурьшуулах, нөхөн олговор олгохтой холбоотой мэдээллийг дутуу олгодгоос дээрх төсөл оновчтой, зөв хэрэгжиж чадахгүй байгаа асуудлыг хөндсөн “Хангалтгүй хэрэгжүүлж байгаа нь” тайланд онцолжээ.

   Тухайлбал, гэр хорооллын нэг хашаанд хэд хэдэн айл амьдардаг ба нүүлгэн шилжүүлэх, орон сууцжуулах үйл ажиллагааг зохицуулахдаа газар өмчлөл, эзэмшлийн албан ёсны бичиг баримтгүй, эсвэл уг баримтад нэр нь бичигдээгүй иргэдийг хохироож байгаа нь том алдаа юм гэдгийг “Эмнести Интернэшнл” мэдэгдэж байна.



Зүүн Ази хариуцсан захирал Николас Бекүйлин, Хот дахин төлөвлөлтийн үйл ажиллагаанаас болж иргэд орон гэргүй болох вий гэсэн айдастай амьдарч байна. Эрх баригчид иргэдийнхээ эрхийг хамгаалах үүргээ хангалтгүй биелүүлж байна. Хот дахин төлөвлөлтийн энэ хөтөлбөр нь албадан нүүлгэлтээс сэргийлэх үр дүнтэй хамгаалалтыг бий болгож хэрэгжүүлсэнгүй. Төр засгийн удирдлагууд иргэдийн эрхийг хамгаалах үр дүнтэй бөгөөд тодорхой хамгаалалтыг нэн даруй бий болгох шаардлагатай байна.



“Эмнести Интернэшнл” байгууллагын Кампанит ажлын зохицуулагч Ц.Мөнхжаргал, Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд манай байгууллага орон байртай байх эрхийн асуудлаар дагнан судалгаа хийлээ. Орон байртай байх эрх, зохистой орон байраар хангагдах эрхийн асуудал нь Монгол улсын хэмжээнд шинэ зүйл мэт болжээ. Үүнийг шинэ зүйл болгож харахгүйгээр хоёр жилийн хугацаатай кампанит ажлаа эхлэх гэж байна. Тодруулбал, Улаанбаатар хотод хэрэгжүүлэх гэж байгаа энэ кампанит ажил орон байртай байх эрхийн зөрчлийг бууруулах зорилготой юм. Энэ ажил нь өөрөө хоёр том зорилттой. Нэгдүгээрт, Монгол улсад хот дахин төлөвлөхөд хөгжилд суурилсан бодлого чиглэл, хууль эрх зүй нь олон улсын хүний эрхийн талаарх эрхзүйн хэм хэмжээнд нийцсэн байх ёстой. Ингэснээр хот дахин төлөвлөх, иргэдийг нүүлгэн шилжүүлэх, орон сууцжуулах бүх ажил иргэдэд нээлттэй болох юм. Хоёрдугаарт, иргэдээ чадавхжуулах юм. Учир нь иргэд эрхээ мэддэггүй, мэдлэггүйгээс болоод ихээхэн хохирол амсаж байна. Тиймээс иргэдээ мэдээллээр хангаж, орон байртай байх эрхийн талаар мэдлэг олгоё гэсэн зорилт дэвшүүллээ.

Кампанит ажил нь “ТӨР ҮҮРГЭЭ МЭД, БИЕЛҮҮЛ” гэсэн уриатай юм. “Эмнести Интернэшнл” байгууллагаас төрийн албаныханд зориулан ном гаргасан. Манай улсад төрийн албан хаагч дөрвөн жилийн халаа сэлгээтэйгээр ажиллаж байна. Томилогдсон мэргэжилтэн нь ажилдаа гаршиж, ид ажиллаж байх үед нь халж, сольдог асуудлаас болоод иргэд их хохирдог. Тэгэхээр иргэдийн эрхийг зөрчихгүйн тулд төрд алба хааж буй хэн бүхэн орон байртай байх эрхийн талаар үүргээ мэдэж, мэдсэнийхээ дараа биелүүлэх ёстой гэдгийг илэрхийлэх үүднээс энэ уриаг гаргасан. Төр нь үүргээ мэдээд биелүүлээд ирлээ гэхэд иргэд нь өөрсдөө шаардлагаа тавьдаг, шаардсаныхаа дараа түүнийгээ хамгаалдаг байх эрхтэй гэдгийг ойлгуулахыг зорьж байна.



Монгол дахь “Эмнести Интернэшнл” байгууллагын Гүйцэтгэх захирал Б.Алтантуяа, Судалгааг Улаанбаатар хотын хэмжээнд, бүх дүүргүүдийг хамруулан хийсэн. Үүнээс жишээ болгон зарим дүүргийг тайландаа дурдсан. Хүний орон байртай байх эрхийг Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн төсөл зөрчсөн гэдгийг манай байгууллагаас онцолж байна. Иргэдийг толгой хоргодох орон байртай байх эрхийг зөрчсөн гэдэг зөвхөн эдийн засаг талаас нь харах биш, тухайн хүний сургууль, ажил, найз нөхөд, хамаатан садан, гэр бүл гээд илүү өргөн хүрээгээр, үнэ цэнэтэй зүйлсийг нь хамруулж харахыг хичээсэн. Энэ эрхэд халдах ёстой бол зөвхөн хуулийн хүрээнд хандах ёстой. Гэтэл хүний энэ үндсэн эрхэд халдахтай холбоотойгоор хуулийн хамгаалалтын орчныг бүрдүүлэхгүйгээр шууд энэ төслийг хэрэгжүүлж эхэлсэн.

Хууль эрхзүйн орчныг бүрэн хангаагүйгээс нийслэл хотод маш олон иргэн хохирч байгааг судалгаагаар гаргаж ирсэн. Энэ асуудлыг шийдэх боломжтой. Удахгүй газрын тухай багц хуулиудыг өргөн барихаар холбогдох яамд нь ажиллаж байгаа. Гэхдээ эхлээд хууль эрхзүйн орчноо бүрдүүлэлгүйгээр төслийг эхлүүлсэн нь Төр засгийн гол алдаа болсныг онцолж байна.