Орон сууц худалдан авах гэж буй танд өгөх зөвлөгөө
Орон сууц худалдан авах нь амаргүй шийдвэр бөгөөд сонголтоо зөв хийхгүй бол буцаана гэдэг хүндрэлтэй. Мэдээж сэтгэлдээ нийцсэн байраа авъя гэвэл төдий чинээ хүрэлцээтэй мөнгийг төсөвлөх хэрэгтэй болно. Хэрэв төсөв мөнгө тань хомс бол зарим нэг нөхцлөө эргэн харж, хамгийн чухал гэснээ төлөвлөн сонголт хийхээс аргагүй. Иймд ОРОН СУУЦНЫ БИРЖ-ээс орон сууц худалдан авахаар төлөвлөн суугаа таньд дараах зөвлөгөөг хүргэж байна.
- Барилгын чанар. Сүүлийн үед барилгыг түлхүү төмөр карказаар барьдаг болж, Барилгын тухай хууль болон тогтоол, шийдвэр, стандартууд шинэчлэгдэн тавих хяналт сайжирсан. Гэсэн ч зарим нэгэн зөрчил дутагдал гарсаар байгаа. Тухайлбал, дэлхий нийтэд аль хэдийн хориглосон, хүний эрүүл мэндэд хортой (аажмаар уушигны хорт хавдар үүсгэх өндөр магадлалтай) амфиболын асбестан хавтанцар, полистирол хөөсөнцөр г.м чанаргүй материалыг зарим нэг компаниуд хямдыг нь бодож хэрэглэдэг. Иймд барилгын хийц бүтээцэд болон хэрэглэсэн материалд анхаарал хандуулах нь нэн түрүүн хэрэг юм.
- Иргэдээс захиалагч, гүйцэтгэгчтэй гэрээ байгуулахдаа газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ, гэрээ болон газрын хэмжээ байршил, орчны барилгуудтай ойрхон төлөвлөгдсөн эсэх, газар хөдлөлтийн хэдэн баллд тэсвэртэй (зураг төсөлд зургийн байгууллага нь газар хөдлөлтийн баллыг тооцож тодорхойлсон байх ёстой бөгөөд түүнийг нь шалгах), гадна тохижилт зэргийг сайтар шалгаж үзэх хэрэгтэй.
- Буруу, дутуу дулимаг өрөөний зохион байгуулалт, цонхны салхивчгүй шийдэл, угаалгын өрөөг агааржуулагчгүй, салхивчийн системгүй зэргээс өрөөнүүдэд чийг хуримтлах, мөөгөнцөр үүсэх, цана цохих, тав тухгүй, өвөлдөө хүйтэн байх нь элбэг.
- Цонх нь наран талдаа байгаа эсэхийг хүмүүс их сонирхдог. Гэхдээ халаалт сайн бол заавал урагшаа харсан цонхтой байх нь тийм ч чухал биш юм. Харин ч урагшаа харсан цонх зундаа хэт халалт үүсгэх магадлалтай. Мөн тагтан дээрээ хөлдөөх зориулалттай бүтээгдэхүүн тавих эсэхээ бодолцож үзэх хэрэгтэй.
- Талбайн метр квадратын зөрүү нь иргэдийн толгойн өвчин болоод буй. Энэ тохиолдолд барилгын компанийнхан ихэвчлэн ханын зузаан нь нөлөөлж байгаа гэдгээр тайлбарладаг. Ийнхүү иргэд орон сууц авахдаа доод тал нь нэг, дээд тал нь таван метр.кв талбайн хөлс илүү төлдөг аж. Иймээс та байрандаа орохоос өмнө метр/кв хэмждэг байгууллагаар хэмжилт хийлгэхэд буруудахгүй болов уу.
- Тээврийн хэрэгсэл орж гарах зам, зай чөлөө. Ганц талаасаа нарийн замаар ордог уу, эсвэл бүх талаараа орж гардаг уу, замын ачаалал хэр их байдаг гэх мэт. Томоохон худалдааны төвийн дэргэдэх орон сууцны айлуудад гадны иргэд машинтай орж гарахад ихээхэн түвэгтэй болох нь бий. Ойр орчинд нь байрлах байгууллагууд. Жишээ нь, цагдаагийн байгууллагад ойрхон бол орчин харьцангуй тайван, цэнгээний газартай ойр бол үдэш, орой дуу чимээ, үймээн хөдөлгөөн ихтэй гэх мэт.
- Байгалийн гамшиг, ус үерт өртөх магадлал. Голын сав газарт ойрхон, эсвэл ус зайлуулах хоолой муутай, харьцангуй нам байрлалд байдаг бол ядаж л ус ихтэйхэн борооны дараа байрны эргэн тойрон шалбаагт автах, цаашлаад подвал, нэг давхрын айлуудын бохирын хоолой эргэж халих, зарим тохиолдолд олон жилийн дараа хөрс суух, үүнээс үүдэн барилга хазайх гэх мэт байдал үүсч болно.
- Хамгийн дээд давхар бол дээврийн ус, дусаал зэргийн талаар сайтар анхаарах шаардлагатай. Энэ нь СӨХ-ийн үйл ажиллагаатай хамаатай.
- Байрны үйлчилгээ. Харуул хамгаалалт, хашаа хайс зэрэгт ач холбогдол өгдөг эсэхийг шалгахад илүүдэхгүй. Орц болон орцны ойр орчим цэвэрхэн эсэх. Орцны жижүүр гадны янз бүрийн хүнийг орцонд тамхи татах, архи уух, үймж шуугих зэргээс сэргийлж чадаж байгаа эсэх.
- Цахилгаан шаттай бол 24 цагаар ажилладаг эсэх.
- Гэрээ хийвэл захиалсан өрөөнийхөө давхрын байгуулалтын зургийг (өрөөний план зураг) баталгаажуулан гэрээтэйгээ хавсаргаж авах нь зүйтэй. Харамсалтай нь худалдан авагчид маань энэ бүгдийг орхигдуулах нь элбэг тул маргаан гарсан тохиолдолд гомдлоо барагдуулж чадалгүй хохирч үлддэг. Ялангуяа гадаадад удсан хүмүүс, гадны стандарт арилжааны жишгээр төсөөлөөд, итгэж мөнгөө бүрэн төлөх, гэрээний заалттай нарийн танилцалгүйгээр гэрээ байгуулах зэргээс үүдэн томоохон эрсдэл үүсгэх магадлалтай.
- Эрсдэлээ сайн тооцоолох. Хэрэв банкны зээлээр орон сууц авах гэж байгаа бол сард төлөх хүүгээс гадна, орон сууцны ашиглалтын зардал болох дулаан, цахилгаан, цэвэр бохир ус, хог, СӨХ гэх мэтчилэн сар бүр төлөх урсгал зардалаа сайн бодох хэрэгтэй. Банкуудын тавьж байгаа ерөнхий шаардлага нь:
- Хугацаа хэтэрсэн өр төлбөргүй байх.
- Зээлээ эргэн төлөгдөх тогтмол орлоготой байх. Орлого нь банкны хуулбар болон бусад баримтаар үндэслэгдэнэ.
- Зээлдэгчийн татварын дараах орлогын 50% нь зээлийн сарын төлбөрт хүрэлцдэг байх.
- Худалдан авах орон сууцныхаа 30-аас дээш хувийг санхүүжүүлэх чадвартай байх.
Урьдчилгаа төлбөр өндөр байх тусам хүү нь бага болдог. Мэдээж та 100 хувь төлбөрөө төлбөл бүх зүйл асуудалгүй харин танд орон сууц хайх л үлдэж байна.
- Орон сууц худалдаж авбал татварын буцаалтаа авах эрхтэй. Хувь хүний орлогын албан татварын хуулийн 16 дугаар зүйлд, 16.1.12. “Хувь хүн өөрийн орлого болон банк, санхүүгийн байгууллагаас авсан зээлийн хөрөнгөөр амьдран суух зориулалтаар анх удаа хувьдаа орон сууцны барилга барих, эсхүл худалдан авахад зарцуулсан 30.0 сая төгрөгөөс дээш хэмжээний хөрөнгөтэй тэнцэх орлогыг албан татвараас чөлөөлнө” гэж заасан байдаг. Иймд та жил бүрийн 2 дугаар сарын 15-ны дотор, амьдран суугаа нутаг дэвсгэрийнхээ татварын албанд доорх баримтуудыг бүрдүүлж өгснөөр, татварын чөлөөлөлт эдлэх эрхтэй.
- Хүсэлт /Татварын албанд болон Төрийн санд хандах, Овог нэр, ажлын газар, хуулийн заалт, харилцагч банк, хувийн дансны дугаар, гэрийн хаяг, утас, гарын үсэг, огноог оруулж бичих/
- Иргэний үнэмлэхний хуулбар /Нотариатаар баталгаажсан /
- Оршин суугаа газрын хорооны тодорхойлолт /Ам бүл хэд, оршин суугаа хаяг/
- Нийгмийн даатгалын дэвтрийн хуулбар /Нотариатаар баталгаажсан /
- Үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний хуулбар /Нотариатаар баталгаажсан /
- Зээлийн гэрээний хуулбар ба зээл авсан этгээдээс мөнгө шилжүүлсэн баримт /Хэрэв хувь хүн орон сууцны барилгыг зээлээр авсан бол зээл авсан банк, санхүүгийн байгууллагатай хийсэн зээлийн гэрээний хуулбар, зээл олгосон этгээдээс орон сууцны төлбөрийг төлсөн мөнгөний баримт/
- Зээл олгосон банк, санхүүгийн байгууллагын албан ёсны лавлагаа тодорхойлолт
- Захиалгын болон Худалдах, худалдан авах гэрээ. Орон сууцны барилгыг захиалан, худалдан авахад байгуулсан гэрээний хуулбар/
- Байранд төлсөн мөнгөний баримт /Хувь хүн өөрийн орлогоор орон сууцны барилга худалдан авсан бол төлбөр төлсөн хүчин төгөлдөр баримтууд/
- Үл хөдлөх эд хөрөнгө борлуулсны албан татвар төлсөн баримт /Татвар төлөгч хувь хүний өмчилж байсан орон сууц худалдан авсан бол орон сууцаа худалдсан этгээдийн үл хөдлөх хөрөнгө худалдан борлуулсны 2 хувийн албан татвар төлсөн баримт эсвэл түүний хуулбар /
- ТатварТөлөгчийн Орлого Татварын Бүртгэлийн дэвтэр
- Ажлын газрын болон цалингийн тодорхойлолт /Тодорхойлолтод овог нэр ажилласан хугацаа , албан тушаал , цалингийн дүн , суутгуулсан албан татвар мэдээллийг агуулсан байх/
- Орлого нотлох бусад баримт. Хувь хүний өмчилж байсан орон сууц худалдан авсан бол орон сууцаа худалдсан этгээдийн үл хөдлөх хөрөнгө худалдан борлуулсны 2 хувийн албан татвар төлсөн баримтын хуулбарын авч үлдэх хэрэгтэй.
Эцэст нь, дээрх зөвлөгөөгөөр дамжуулан орон сууц худалдан авагч та сайн барилга, сайн гүйцэтгэгч компанийг олж сонгох, худалдан авах гэрээ болон шаардлагуудын талаар зохих ёсны мэдлэгтэй байх ёстойг мэдэж авсан байх гэдэгт итгэлтэй байна. Энэхүү найдвартай орон сууцыг та ОРОН СУУЦНЫ БИРЖ-ээс худалдан авах болно.
Таны сонголт мэргэн байх болтугай.