"Прицкер"-ийн шагналт Японы нэрт архитектор Шигэрү Бан

"Прицкер"-ийн шагналт Японы нэрт архитектор Шигэрү Бан
     Тэрбээр орон сууцнаас уран зургийн галерей хүртэл, тэр ч байтугай цаасан хоолойгоор барилга урлан бүтээж алдар цуутай боллоо. Японы архитектор Шигеру Бан дэлхийд нэр хүндтэй Прицкер архитектурын шагналыг 2014 онд хүртжээ. Прицкерийн шагналын вебсайтын мэдээлснээр, архитекторын “өөрийн захиалагчдад зориулж гоёмсог, шинэ бүтээл хийсэн”, “үндэслэл, судалгаатай төлөвлөлт хийж, хүмүүнлэгийн үйлст асар их хувь нэмэр оруулсан” зэргийг нь өндрөөр үнэлж, ийнхүү шагнал гардуулсан байна. Шигэру Баны дээрх хоёр шалгуурын оргил нь 2013 онд дуусгасан хоёр зураг төслөөр нотлогдох ажээ. Цюрих хотод байрлах Тамедиагийн оффисийн барилга ба Шинэ Зеландын Кристчерч дахь Кардборд Катедрал цогчин дугана юм. Кардборд  Катедрал цогчин дугана нь 2011 оны газар хөдлөлтөөр эвдэрч гэмтсэн байжээ. 2014 оны Архитектурын Прицкер шагналын албан ёсны ёслолын үйл ажиллагаа Амстердамын Рижксмюзейм танхимд 2013 оны 6-р сард болсон билээ.

     Архитекторуудын барилгын зураг зурах, биет загвар хийх хэрэгслийн бүрэлдэхүүнд удаан хугацааны туршид байсаар ирсэн цаас болон хатуу картон самбар нь Японы архитектор Шигеру Баны хувьд жинхэнэ бодит зүйл бүтээхэд хангалттай гэнэ. Өдгөө 56 настай тэрбээр өнгөрсөн 30 гаруй жилийн хугацаанд дэлхийн өнцөг булан бүрт ихэнх хэсгийг нь жирийн хатуу цаасан хоолойгоос бүтсэн хувийн орон сууцны барилгаас уран зургийн галерей, сүм дуганы барилгуудыг бүтээн босгож, алдар нэрийг олж, барилгын үйлдвэрлэлийн салбарт нөлөө бүхий 2014 оны Прицкерийн шагналын ялагчаар тодорсон юм.

    “Хэрвээ та хэвлэлийн хуйлмал цаас, эсвэл факсын цаасыг ашиглаж дууссан бол тэдгээрээр  хаягдал цаасан хоолой хийж болно шүү дээ. Энэ нь маш бат бөх, сайн материал учраас би түүнийг хадгалдаг. Үйлдвэрт эдгээрийг янз бүрийн урт, голчтойгоор хэрхэн боловсруулж байгааг харахад надад таатай санагддаг” гэж тэрээр ярьсан байна.

Баны Помпидов төвийн гадна тал, Метц, Франц улс, 2010 он 



     Байнгын бус ажиллагаатай үзэсгэлэнгийн төлөвлөлтөөс эхэлсэн түүний картон цаасан бүтээлүүд тун удалгүй хүрээгээ тэлж, каркасан торон долгиот бүрээс бүхий павилион, дараа нь өвөрмөц сонин хэлбэртэй Парис хот дахь ажлынх нь түр байр хүртэл түүний туршлага улам гүнзгийрэн хуримтлагдсаар байсан юм. Картонон  хоолой каркасууд нь хотын гадна талд орших уян налархай зөөлөн дээвэртэй Метцийн Помпидов төвийн галерейн төлөвлөлтийн үндэс суурь болжээ. Хулс мод, тостой цаасаар хийсэн мэрэгч амьтны дүрс,  ямар нэгэн малгайг санагдуулам энэ барилга 2010 онд баригдсан аж.

     Гэхдээ энэ нь түүний барьсан олон тооны амины орон сууц, музейн нэгэн адил хүмүүнлэгийн ажил байсан учир Ван Прицкерийн шүүгчдийн анхаарлыг зүй ёсоор татжээ. “Тэр бол байгалийн хүч. Гамшиг сүйрэл болсон газарт гэр оронгүй болж, хагацал үзэн зовж зүдэрсэн хүмүүсийн төлөө сайн дураараа хийсэн түүний чин сэтгэлийг үнэлсэн явдал” гэж шүүгчдийн зөвлөлийн дарга Лорд Палюмбо мэдэгдсэн байна.

Картон цаасаар барьсан Кристчерч цогчин дугана, Шинэ Зеланд улс, 2013 он



     Шигеру Бан 1994 онд Руандангийн иргэний дайнаар дүрвэж, гэр оронгүй болсон сая сая хүмүүст зориулан НҮБ-ын Дүрвэгсдийн дээд хороонд цаасан хоолойгоор барьсан түр оромж, Кобэгийн газар хөдлөлтийн дараа элсээр дүүргэсэн шар айрагны торхон суурь, босоо картон хоолой ханатай цаасан хоолойн урц санал болгов. 1995 онд Архитекторуудын сүлжээг үндэслэн байгуулж, Турк, Энэтхэг, Хятад, Гайтид гамшигт нэрвэгдсэн хохирогчдод тусламж үзүүлэх аянд оролцож, хамгийн сүүлд Шинэ Зеландын Кристчерчийн газар хөдлөлтөөс хойш Жорж Гилберт Скотын чулуун барилгын нурангийн хажууд сүндэрлэн боссон А хэлбэрийн гоёмсог хүрээ загвартай сүр жавхлан төгс картон цаасан сүм босгосон билээ.

Кардборд  Катедрал цогчин дуганы дотор, Шинэ Зеланд улс, 2013 он



     Бан нь 1979 оноос олгож эхэлсэн Прицкерийн шагналыг гардсан Японы ес дэх архитектор юм. Үүнээс өмнө 1987 онд Кензо Танге, 1993 онд Фүмихоко Маки, 1995 онд Тадо Андо, 2010 онд Казүё Сежима, Рию Нишизавагийн баг, дараа жил нь Тоё Ито нар хүртэж байжээ.
 
     Токио, Парис, Нью-Йоркт байрлах ажлын байрнууддаа хамаг л цаг заваа зориулан, ээлжлэн очиж ажилах тэрээр, “Энэ шагналыг хүртсэн явдал нь миний хувьд асар их хүндэтгэл хүлээсэн, нэр төрийн хэрэг мөн. Орон сууцны зөвлөл, аюул гамшигт нэрвэгдэгсдэд тусламж үзүүлэх хүмүүнлэгийн ажлынхаа хүрээнд би тэдний төлөө ажиллаж, хүмүүсийг уриалан дуудах ёстой. Прицкерийн шагнал надад хийж байгаа зүйлээ зогсолтгүй үргэлжлүүлж, цаашид улам ихийг хийж бүтээх урам зориг хайрлалаа” хэмээн ярьсан юм.

Тамедиагийн оффисийн барилга, Цюрих, Швейцарь улс, 2013 он



Концертын цаасан ордон, Эл’Акуйла, Итали улс, 2011 он



Хесли Найн Бридж гольфийн барилга, Өмнөд Солонгос улс, 2010 он



Хөшгөн ханатай байшин, Токио, Япон улс, 1995 он



Цаасан торхон байшин, Кобэ, Япон улс, 1995


Архитектор Г.Очирдорж

Холбоотой мэдээ