Өмнөговь аймгийн Засаг дарга Б.Бадраа: Манай аймаг улсын төсвөөс татаас авдаггүй

Өмнөговь аймгийн Засаг дарга Б.Бадраа: Манай аймаг улсын төсвөөс татаас  авдаггүй
Бид сэтгүүлээрээ дамжуулан орон нутгийн бүтээн байгуулалтын талаарх сүүлийн үеийн мэдээ мэдээллийг хүргэдэг билээ. Энэ удаад Өмнөговь аймагт өрнөж буй бүтээн байгуулалтын ажлын талаар сонирхуулахаар аймгийн Засаг дарга Б.Бадраатай ярилцлаа.
 
  • Өмнөговь аймгийн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу энэ онд ямар бүтээн байгуулалтууд хийгдэх вэ?
 
Аймгийн төвийн хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө батлагдан гарахад барилгажилт, гэр хорооллын төлөвлөлтүүд маш тодорхой болно. Аймгийн төвд 10 мянган хүн амьдрах шинэ суурьшлын бүсийн төлөвлөгөөний дагуу дэд бүтэц, авто замыг байгуулж, хүн амын орон сууцжуулах хүрээнд 1000 айлын орон сууц шинээр барих төслийг хэрэгжүүлж ажиллана.     Нийслэлтэй аймгийн төвийг холбох автозамыг барих ажил он дамжин хийгдэж байна. Хамгийн түрүүнд баруун бүсийн сумдаа хатуу хучилттай замаар холбож, Даланзадгад-Баяндалай-Гурвантэс чиглэлийн авто замыг барьж дуусгах, аймгийн төвийг зүүн сумдтай холбох Даланзадгад- Цогтцэций сумын чиглэлийн автозамыг барих зэрэг дэд бүтэц авто замын тоомоохон хөрөнгө оруулалтыг хийхээр төлөвлөн холбогдох яамдад танилцуулахаар ажиллаж байна.  
 
 
  • Уул уурхайгаас гадна бусад үйлдвэрлэл танай аймагт хэр хөгжиж байгаа вэ?  
Уул уурхайгаас гадна барилгын материалын чиглэлээр блок, тоосгоны үйлдвэрлэл хөгжиж байна. Мөн оёдлын үйлдвэрлэл, талх нарийн боов, гурил, гурилан бүтээгдэхүүн, цэвэр ус, ингэний сүү боловсруулах, мах боловсруулах зэрэг хүнсний чиглэлийн үйлдвэрлэлүүд үйл ажиллагаа явуулж байна. Орон нутгийн түүхий эдийн нөөцөд тулгуурлан тэмээний ноос боловсруулах үйлдвэр барихаар төлөвлөсөн зэрэг жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх бодлого барьж байгаа.               
  • Барилгын материалын эрдэс, түүхий эд хэр судлагдсан вэ?
 
Аймгийн хэмжээнд барилгын материалын эрдэс  түүхий эдийн илэрц 16 газарт байдаг. Тухайлбал, Даланзадгад, Баян-Овоо, Булган, Ханхонгор сумдад тоосгоны шавар, Баян-Овоо, Мандал-Овоо сумдад перлит, Манлай, Цогтцэций сумдад гөлтгөнө, Цогт-Овоо суманд шохойн чулуу, галд тэсвэртэй шаврын түүхий эдийн нөөц илэрц байдаг.  
 
  • Аймгийн төв, сумдын хэмжээнд барилгын материал үйлдвэрлэлт ямархуу хэмжээнд байна вэ?
 
Аймгийн хэмжээнд барилгын материалын үйлдвэрлэлийн чиглэлээр 14 аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд тоосгоны үйлдвэрлэлийг 2, цонхны чиглэлээр 5, хөөс, сендвичийн чиглэлээр 1, бетон зуурмагийн чиглэлээр 2, Шохойн чиглэлээр 1, блокны үйлдвэрлэлийг 3, карьерийн үйлдвэрлэлийг 2 аж ахуйн нэгжүүд явуулж байна.
Аймгийн хэмжээнд цагт 120 м3 –ийн хүчин чадалтай бетон зуурмагийн үйлдвэр ажиллаж, сэндвич 22,1 мян.м2, хөөсөнцөр 14,4 мян.м2, тоосго  10,0 гаруй сая ширхэгийг жилд үйлдвэрлэж байна.  
 
  • Яг өнөөдрийн байдлаар танай аймгийн төв болон сумдуудад ямар бүтээн байгуулалтын ажил хийгдэж байна вэ?
 
Аймгийн эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх 2014 оны Үндсэн чиглэлийн дагуу бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын ажлуудыг хийж гүйцэтгэж байна. Тухайлбал:
  • Даланзадгад-Баяндалай-Гурвантэс чиглэлийн хатуу хучилттай авто замыг барих ажлыг үргэлжлүүлж, 10 км замыг барих ажлыг 10 тэрбум төгрөгөөр гүйцэтгэж байна.
  • Даланзадгад хотын төвд шинэ суурьшлын бүсийн бүх дулаан болон цахилгааны шугам сүлжээг барьж дуусгахаар 11,9 тэрбум төгрөгийг төлөвлөж, одоогоор ажлын зураг төсвийг боловсруулж байна. Шинэ суурьшлын бүсийн 10 кВт-ын цахилгааны шугам, 2,3-р ЦТП барих ажил он дамжин 498,0 сая төгрөгийн ажил үргэлжлэн хийгдэж байна. Мөн бүсийн цэвэр бохир усны шугам сүлжээг бүрэн хийж дуусгахаар нийт 854,0 сая, доторх 3,1 км авто замыг 11,29 сая төгрөгөөр гүйцэтгэж байна. Ингэснээр шинэ суурьшлын бүсийн бүх дэд бүтэц инженерийн шугам сүлжээ баригдаж, эхний ээлжийн автозам баригдаж ашиглалтанд орох юм.
  • 1000 айлын орон сууц төслийг хэрэгжүүлэхээр 6,0 тэрбум төгрөгийг төсөвлөн, энэ онд 390 айлын орон сууц шинээр ашиглалтанд орно гэж тооцож, төсөл сонгон шалгаруулан ажлыг гүйцэтгэхээр зохион байгуулж байна.  Мөн гэр хороололд 200 айлын жишиг хорооллыг 2,2 тэрбум төгрөгөөр байгуулахаар ажлын хэсэг гарч, газрын байршил холбогдох судалгааг хийж байна.
  • Даланзадгад хотод орон нутгийн төсвийн 4,4 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар соёл спортын цогцолбор, 5.0 тэрбум төгрөгөөр 1200 хүүхдийн сургуулийг шинээр барих ажлыг он дамжин гүйцэтгэж байна.
  • Даланзадгад, Цогтцэций суманд 200 хүүхдийн цэцэрлэг, Ноён суманд 80 хүүхдийн дотуур байр барих ажлыг орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийхээр ажиллаж байна.
  • Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 5,4 тэрбум төгрөгийн өртөг бүхий 50 ортой эмнэлэг Ханбогд суманд, 5,2 тэрбум төгрөгийн өртөг бүхий 50 ортой эмнэлэг Цогтцэций суманд, Даланзадгад сумын 50 ортой төрөх эмнэлэг 3,28 тэрбум төгрөгийн өртөгтэйгээр эмнэлэг он дамжин баригдаж,  энэ онд ашиглалтанд орно.
  • Мөн Цогтцэций, Цогт-Овоо сумын төвд баригдах тус бүр 2 км авто замын зураг төслийг боловсруулах, Даланзадгад-Цогтцэций чиглэлийн замыг хатуу хучилттай болгох ажлын хүрээнд Шар тээг-Цогтцэций чиглэлийн 58 км замын зураг төслийг боловсруулах ажлыг зохион байгуулж байна.
  • Даланзадгад сумын зарим гэр хорооллыг цэвэр бохир усанд холбох болон Хүрмэн, Булган, Номгон, Ноён, Сэврэй, Ханхонгор, Мандал-Овоо, Манлай сумын төвийн цэвэр, бохир усны шугам сүлжээний зураг төсвийг боловсруулах ажлыг зохион байгуулж байна.
  • Сумын төвийн шинэчлэл төсөлд Цогт-Овоо сум хамрагдаж, улсын төсвийн 5,0 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтын ажлын эрх шилжиж ирсний дагуу зохион байгуулж байна. Энэ хүрээнд тус сумын төвийн цэвэр, бохир усны шугам, цэвэрлэх байгууламж, усан санг барих 1,3 гаруй тэрбум төгрөгийн ажлын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тендерийг зарлаад байгаа. Мөн тус сумын төвийн гадна дулаан, цахилгааны шугам, холбоо дохиоллын шугам сүлжээний зураг төслийг боловсруулахаар тендер зарлагдсан.
  • Орон нутгийн төсвийн 2.2 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар Даланзадгадад Татварын газрын нэгдсэн контор барих, Баян-Овоо, Сэврэй сумын ЗДТГ-ын конторын барилга барих ажлыг 1852,9 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар гүйцэтгүүлж байна.
 
  • Уул уурхайн хөгжлийг дагаад танай аймагт хүн амын тоо нэмэгдсэн. Эмнэлэг, цэцэрлэг, сургуулийн барилга аймгийн төв болон бусад сумдад шинээр баригдаж байгаа юу?
 
 Өмнөговь аймгийг хөгжүүлэх үндсэн зорилтыг бид үндсэн таван хэсэгт тодорхойлж байгаа. Үүний нэн тэргүүнд эрүүл мэндийн салбар тавигдаж байгаа юм. Бидний ярьж, зорьж байгаа гол зүйл гэвэл Өмнөговийн хүн Өмнөговьтоо сайхан амьдрах ёстой. Нийслэл хот, гадны улс орнууд руу биш орон нутагтаа оношилгоо, шинжилгээ хийлгэх боломжийг бүрдүүлэхийн төлөө бид зорьж байна. Энэ ч үүднээс өнгөрсөн жил гэхэд эрүүл мэндийн салбарт 8 тэрбум төгрөг зарцуулсан. Аймгийн БОЭТ-д хамгийн сүүлийн үеийн дэвшилтэт технологи бүхий бүх төрлийн тоног төхөөрөмжийг суурилуулж байна. Сүүлийн жилүүдэд бид 5 сумын эмнэлэгт их засвар хийсэн. Одоо аймгийн төвд 50 ортой төрөх тасгийн барилга баригдаж байна, мөн хүн ам өсөн нэмэгдэж байгаа Ханбогд, Цогтцэций сумдад 50 ортой Сум дундын эмнэлгийн барилга баригдаж байна. Мөн энэ жил аймгийн БОЭТ-ийн шинэ барилгыг барих ажил улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэнэ.   
Түүнчлэн  сүүлийн хоёр жилд 650 хүүхдийн 6 цэцэрлэг барьж ашиглалтанд оруулсан. Цогтцэций суманд 640 хүүхдийн сургууль, 150 хүүхдийн цэцэрлэг, дотуур байр бүхий цогцолбор сургууль барьж ашиглалтанд оруулсан нь Монголын боловсролын салбарт жишиг стандарт тогтоохуйц болсныг онцлох хэрэгтэй. Энэ оны хувьд гэхэд орон нутгийн төсвийн 5.5 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар аймгийн төвд 1200 хүүхдийн сургууль баригдаж байна, энэ ондоо багтан ашиглалтанд орно. Мөн аймгийн төвд 200 хүүхдийн цэцэрлэг, Ноён суманд 200 хүүхдийн дотуур байр баригдана. Ер нь орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар цэцэрлэг, сургууль барьсан аймаг байдаггүй. Харин манай аймаг энэ тал дээр маш их анхаарч орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар бүтээн байгуулалтын ажлууд нэлээн хийсэн.
 
  • Танай аймагт манай улсын төсвийг бүрдүүлэгч Оюу толгой, Таван толгой гэсэн хоёр том уурхай ажиллаж байгаа. Орон нутгийн бүтээн байгуулалт болоод орон нутгийн хөгжлийн санд сүүлийн 5 жилд хэдий хэрийн  төсөв бүрдүүлсэн бэ?
Манай аймаг сүүлийн жилүүдэд өөрөө өөрийгөө бүрэн санхүүжүүлж байгаа. Улсын төсвөөс татаас авдагүй, улсын төсөвт орлого төвлөрүүлдэг цөөхөн аймгуудын нэг.   
Орон нутгийн төсөв жилээс жилд өсч байгаа. 2009 онд 24,7 тэрбум төгрөг төвлөрч байсан бол 2012 онд 109,4 тэрбум болж өссөн. Харин 2013 онд уул уурхайн орлого болох лицензийн төлбөр, ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр зэрэг нь улсад төвлөрдөг болсон учраас орон нутгийн төсөвт төвлөрөх орлого  буурч 73,3 тэрбум төгрөг болсон. 2012 он хүртэл орон нутгийн төсвийн орлогын 80 хүртэлх хувийг уул уурхайн салбарын орлого эзэлдэг байсан. Харин 2013 оноос цалин хөлс, үл хөдлөх хөрөнгө, усны төлбөр ихэнх хувийг эзэлж байна.
“Таван толгой” ХК-ийн хөрөнгийн  51 хувь нь орон нутгийн өмч юм. Иймд тус компани ашигтай ажиллавал 51 хувийн ноогдол ашгийг орон нутгийн төсөвт оруулдаг.  Сүүлийн таван жилийн хувьд “Таван толгой” ХК 2011 онд 34,9 тэрбум төгрөгийг орон нутгийн төсөвт төвлөрүүлсэн бол өнгөрсөн жил үйл ажиллагаанаасаа шалтгаалаад 7,7 тэрбум төгрөг төвлөрүүлсэн.
Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хувьд өнгөрсөн жил манай аймагт 9 тэрбум төгрөг хуваарилагдсан. Энэ жил 13,1 тэрбум төгрөг төсөвлөгдсөн.
                                                                                                                              Ярилцсан: И.Алтангэрэл                                                                                                        
 
 
 
 
 

Холбоотой мэдээ