Барилгын салбар өсөлттэй байна, барилгажилт нэмэгдлээ л гэх юм. Өнгөрсөн онд 11.000 мянган айлын орон сууц баригдсан, энэ жил 18.000 айлын орон сууц шинээр ашиглалтанд орно, дараа жил үүнээс хоёр дахин их барилга баригдах гэнэ. Харин энэ олон сайхан барилгад чанар гэдэг зүйл үгүйлэгдсээр, олны бухимдлыг үүсгэсээр байдаг. Хөрш айлд өрнөж байгаа бүх үйл явцыг дуу чимээгээр нь сонсоод мэдэж болно. Нийгмийн болохгүй байгаа гажгийг шоглож харуулдаг хошин урлагийнхан хүртэл чанаргүй барилгын элдэв балгийг гоочилж харуулдаг болж, умгар өрөөний тухай онигоо хүртэл зохиогдоод амжиж.

           Салбар эрхэлсэн яамнаас барилгын чанар гээд асуухаар энэ олон барилгыг бид хянаж чадахгүй байна, иргэд өөрсдөө чанаргүй барилга авахаа больчих, тэгвэл чанаргүй барилгууд аяндаа зах зээлээс шахагдана гэх юм. Гэтэл иргэд бид далдыг хардаг биш, гаднаас харахад гял цал болсон тэр сайхан барилгыг ямар хугацааны дараа хана тааз нь цуурч, хөгц мөөгөөр дүүрэхийг нь яаж мэдэх билээ. Аваагүй байхад авгай сайхан, алаагүй байхад үнэг сайхан гэдэг шиг одоогийн шинэ байрнуудыг гаднаас нь харахад бүгд л өнгөлөг гэж жигтэйхэн. Паркетан шалтай, гоёмсог ханын цаастай, ванн тосгуур нь чамин, дохиолол хамгаалалттай гээд л өөлөх юмгүй. Гэвч авсан эхний жилдээ өвөл нь дулаахан ч дараа жилээс нь чийг дааж хүйтрээд, энд тэндээс ус алдаад хэцүү шүү. Тэгээд л мөнгөндөө тааруулж авсан хойно одоо яаая гэхэв гээд л тэвчээд амьдрахаас өөр замгүй. Ам метр нь хэдэн саяын үнэтэй тансаг харш худалдаад авч чадахгүйгээс хойш бүтэн хорин жил зээлээ төлж дуустлаа гүрийх л хэрэгтэй.

          Тэгэхээр барилгын чанарыг сайжруулахын тулд яах ёстой вэ? Барилга бариулахаар захиалсан эзэд нь, гүйцэтгэж байгаа нь, зураг төслийг  зохиогчид нь, чанар шалгаж хүлээж авдаг нь бүгд хариуцлагатай, хүний мөстэй байя. Чанаргүй материалаар, буруу зөрүү зураг төслөөр хэмнэлттэй хэдэн барилга бариад ашиг оллоо ч цаана нь өчнөөн хүмүүсийн хэл амны бай болж байгаагаа анзаараасай билээ. Хянадаг шалгадаг, хариуцлага тооцох ёстой хүмүүс  нь ч тоохоо байж. Мэргэжлийн хяналтынхан иргэдийн гомдлын дагуу зарим нэр цуутай барилгын компаний зөрчил дутагдлыг шалгаж илрүүлээд удаа дараа норм дүрэм зөрчөөд байгаа тул хуулийн дагуу арга хэмжээ авах саналыг салбарын яаманд хүргүүлдэг ч мэдрэмж байхгүй гэдэг шиг эргэж хариу ч өгөхгүй таг чиг болдог гэнэ.

        Ер нь энэ барилгын чанар явж явж нөгөө л хуулийн цоорхой, авилгатай холбоотой. 2008 онд шинэчлэн батлагдсан “Барилгын тухай хууль”-ийн 12 дугаар зүйлийн 12.4-т Барилгын чанарын баталгаат хугацаа гурван жил байна гэж заасан байдаг. Ашиглалтанд оруулснаас хойш 3 жил багахан хэл ам татлаад өнгөрсөн хойно нураад унасан ч хамаагүй. Баталгаат хугацаа дуусахаас өмнө гадна өнгөлгөө ховхрох, цахилгаан шат эвдрэх зэрэг эвдрэл гардаг нь энгийн үзэгдэл болсон тул засаад л өгнө. Харин 3 жилийн дараа тааз нь дээрээсээ нураад ирвэл хохино болоод дуусна даа.

          Энэ хавраас хойш барилгын тухай хуулийг шинэчилж байна гэж ярьлаа. Шинэчилсэн хуулиар барилгын салбарыг орвонгоор өөрчилж шинэчлээд, болохгүй байгаа бүгдийг засаж сайжруулаад өгнө гэсэн. Гэтэл энэ намрын чуулганаар нөгөө хуулийн төсөл нь өргөн баригдсангүй. Тэгээд ингэж их нухацтай хийгээд байгаа хуулийн шинэчилсэн төсөлд барилгын чанар, баталгаат хугацааны талаар юу гэж заасныг сонирхоод үзвэл хуучнаасаа өөрчлөгдсөн юм төдийлөн алга. Шинэчилсэн хуулийн төслийн 11-р зүйлийн 11.4-т Барилгын чанарын баталгаат хугацаа нь барилга байгууламжийн ангиллаас шалтгаалан гурваас дээш жил байна гэжээ. Тэгэхээр бариулж байгаа, барьж байгаа, хянаж байгаа хүмүүс нь хүний мөс гаргадаггүй л юм бол баталгаат хугацаанд тааруулсан чанартай барилгууд баригдсаар л байхнээ.

Сэтгүүлч Б.Цолмонтуяа