Барилга, хот байгуулалтын яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Р.Эрдэнэбүрэнтэй “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн талаар ярилцлаа.

 -Өнгөрсөн Засгийн газрын үед “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийг хэрэг­жүүлж эхэлсэн. Гэвч төр со­лигд­соноор уг хөтөлбөрийг үр­гэлж­лүүлэх боломжгүй гэж ярих болсон нь  иргэдийг бага­гүй бухимдуулж байгаа шүү дээ?

-“100 мянган айлын орон сууц”  хөтөлбөрийг  хэрэг­жүү­лэх эсэх нь шинэчлэлийн  Засгийн газартай  холбоотой гэж ойл­гож болохгүй. Хамгийн гол нь,  жилийн зургаан хувийн хүүтэй зээлийн хөтөлбөр маань нарийн  тооцоо судалгаа хий­­гээд үзэхээр  цаашид үргэлж­лэх бо­ломж­гүй байна. Тухайн үед сонгууль дөхөж байсан болоод ч тэр үү, тооцоо су­далгаа, үндэс­лэл муутай хө­төл­бөрөөр сонгогчдын  тархийг угаасны  балаг өнөөдөр  ингэж гарч байна.

-Тооцоо судалгаа муутай гэдгийг яг ямар үндэслэлээр хэлж байна?

-Нэгдүгээрт, гаднаас өндөр хүүтэй зээл аваад иргэдэд зургаан хувийн хүүтэйгээр зээл өгч, хүүгийн хоорондох зөрүүг төсөвт суулгуулахаар тооцсон юм билээ. Хэрэв энэ хөтөлбөрийг цаашид үргэлж­лүүлбэл улсын төсөвт  багагүй хүндрэл үүснэ.

Өмнөх Засгийн газрын үед энэ бүхнийг тооцоолоогүй юм уу, эсвэл тооцоо судалгаагаа ойлгуулаагүй нь мэдрэгдэж байгаа. Мөн энэ зээл нь бага, дунд орлоготой иргэддээ хүрч чадаагүй.

Хөтөлбөрт хам­­­­рагдахын тулд иргэдэд арил­­­жааны банк­ны зээлийн шал­­гуур тавьсан. Гэтэл арил­жааны банкнаас өндөр хүүтэй байрны зээл авах гэж байсан иргэд зургаан хувийн хүүтэй энэ зээл рүү бичиг баримтаа оруулчихсан. Энэ бүхнээс бо­лоод  одоо хаана, хаанаа ойл­гомж­гүй байдал үүсчихээд байна.

-Хөтөлбөрт хамрагдсан ба­рилгын компаниудын дий­лэнх нь байраа бариагүй байгаа юм билээ. Үүнийг юу гэж ойлговол зохилтой вэ?

-Уг нь моргежийн зээл нь баригдсан барилгуудыг барь­цаалж  олгодог зээл. Гэтэл өнгөр­сөн Засгийн газ­рын үед энэ хөтөлбөрийн хү­­рээнд бай­раа бариагүй, ба­рилгын ком­па­ниудыг хөтөл­бөрт хамруулж, иргэдээс барь­цаа нэхсэн.

Хамгийн эн­гий­нээр ойлгуу­лахын тулд  монголчуу­дын сайн мэддэг “Төрөөгүй хүүхдэд төмөр өлгий бэлдэх” гэдэг үгийг л хэлэх байна.  Тиймээс энэ Засгийн газар үүнийг өөрчилж шинээр хөтөлбөр гар­гахаар ажиллаж байгаа.

-Энэ хөтөлбөрийг зарим улстөрч МАН-ын сонгуулийн шоу байсан гэж ярьж байгаа?

-Одоо бол өнгөрсөн Засгийн газрын сонгуулийн шоу байсан гэж ярих нь утгагүй. Хамгийн гол нь “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөр цаашид энэ зарчмаараа хэрэгжих бо­ломжгүй болсныг л хаана, хаанаа хүлээн зөвшөөрөх ёс­той. Тиймээс зарчмыг нь өөр­чилье. Саяхан Барилга хот байгуулалтын яам, Монгол­банктай хамтраад моргежийн зээлийн эх үүсвэрийг бий болгосон.

-Хөтөлбөрийг хэрэгжүү­лэхээс өмнө орон сууцны метр квадратын үнэ хямд байсан бол хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлс­ний дараа өссөн. Үүний шалт­гааныг юу гэж харж байна?

-Харин ингэж үнэ өссөн нь хөтөлбөрийн учир утгыг алдагдуулж, нийлүүлэлтээ дэм­жих бодлого нь үгүй болсон. Бид одоо барилгын материал, гол түүхий эд дээр хөнгөлөлттэй зээл олгож байна. Мөн бариг­даж буй орон сууцуудыг су­дал­гаанд хам­руулж байгаа. Ингэж ний­лүү­лэлт талаа дэм­­жиж байж  моргежийн зээ­лийг  жинхэнэ утгаар нь олгох боломж­той. Түүнээс  биш хэчнээн бага хүү­тэй байсан ч метр квад­ратын үнэ нэмэгдээд байвал моргежийн зээлийн утга учир алдагдана.

-Барилгын компаниуд цаа­сан дээрх барилгаараа энэ  хөтөлбөрт хамрагдсан.  Эд­гээр компаниудыг  хэрхэн зохи­цуулах вэ?

-Бид хөтөлбөрийн зарчмаа өөрчлөөд зөв голдрилд нь оруулаад явбал хөтөлбөрөөс хасах­гүйгээр үргэлжлүүлэх бо­ломжтой.

-“100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрт хамрагдсан иргэдэд хохиролгүй үлдэх ба­талгаа байна уу?

-Барилга нь ашиглалтад орсон бол иргэдэд зээл өгч бай­гаа. Төрийн банкинд нийтдээ 12.5 тэрбум төгрөгийн эх үүс­вэр бий. Тухайн хөтөлбөрт хамрагдсан иргэний бичиг баримт шаардлага хангаж бай­гаа бол зээл өгч байна.

-Тэгвэл  12.5 тэрбум төг­рөгийн хэмжээнд иргэдэд зээл ол­­гочихоод,  дахин санхүү­жилт гаргахгүй гэсэн үг үү?

-Тийм. Санхүүжилтдээ баг­­­­тааж зээл олгоод  үлдсэн ир­­гэ­дийн зээлийг олгохын тулд хөтөлбөрт өөрчлөлт оруу­лах ёстой гэж үзэж байгаа. Ин­гэ­хээс ч өөр аргагүй.

-Шинээр гарах хөтөлбөр нь яг хэдэн хувийн хүүтэй, ямар хөтөлбөр байх юм бэ?

-Монголбанктай байгуулсан хөтөлбөрийн хүрээнд ярьсан зүйл бий. Хөтөлбөрийг яаж зөв болгох вэ гэдэгт анхаарч ажиллаж байгаа. Орон сууц­ны санхүүжилтийн схем өөрч­лөгдөөд, шийдэгдээд явах байх. Одоогоор тодорхой шийдвэр гараагүй ярилцаж байгаа зүй­лийг ийм тийм хөтөлбөр гарна гэж хэлэх боломжгүй.

-Ерөнхий сайд нэг метр квадрат нь нэг сая төгрөг, зээ­лийн хүү нь 10 хувийн хүүтэй байх хөтөлбөр боловс­руулах боломжтой гэж хэлж байсан?

-Ерөнхий сайдын юу ярьс­ныг сонсоогүй. Бид нар үнийг тогтвортой, бага байлгах та­лаас нь ажиллана уу гэхээс биш яг тэдэн хувийн хүүтэй тийм хөтөлбөр боловсруулна гэж зарлах нь тохиромжгүй.

-Жилийн зургаан хувийн хүүтэй зээл нь төсөвт нэ­лээд дарамт учруулна гэж ярьж байгаа. Тэгэхээр ямар­тай ч шинэ хөтөлбөр боловс­руу­лах­даа зургаан хувийн хүүг нэмнэ гэж ойлгож болох уу?

-Зургаан хувийн хүүг нэмэхдээ гол нь биш. Харин зээлийг яаж урт хугацаагаар гаргах вэ гэдэг нь чухал. Зургаан хувь гэж хүмүүсийг хуурч, хэдхэн жил болоод зээлийг зогсоох нь зөв үү эсвэл тохиромжтой  хүүнд  нь хүргээд моргежийн зээлийг жинхэнэ утгаар нь хэрэгжүүлэх үү гэдэг нь бодох л асуудал.

Олон улсад орон сууцны зээлийг зах зээлд дахин гаргаж эргэлдүүлдэг зарчимтай. Ин­гэхийн тулд зээлийн хүү нэ­лээд өндөр байх ёстой. Зээ­лийн хүүгээ өндөр  бол­­гож зээл авч буй иргэдийг дэмжих  байдлаар явбал илүү зөв байх юм. Харин зур­гаан хувийн хүүтэй зээ­лийг эргэлдүүлэх ямар ч боломжгүй.

Эх сурвалж: "Өглөөний сонин"
В.Дондовдорж

эх сурвалж www.TIME.mn