Газар өмчлөлийн ажлыг эрчимжүүлэх зорилгоор ямар ажлыг хийж хэрэгжүүлж байгаа талаар Нийслэлийн өмчийн харилцааны газрын Кадастрын хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн Б.Загдсамбараас тодрууллаа. 

-Иргэдэд хашааны газрыг нь өмчлүүлэх ажлыг эрчимжүүлж байгаа гэсэн. Энэ талаар тодруулаач? 
-Нийслэлийн Засаг дарга болон Улаанбаатар хотын захирагч, Монголын Мянганы сорилтын сангийн хооронд харилцан ойлголцлын санамж бичгийг өнгөрсөн сарын 22-нд байгуулсан. Уг санамж бичгийн гол зорилго нь Сонгинохайрхан, Чингэлтэй, Баянзүрх дүүргүүдэд хэрэгжиж байгаа “Хөрөнгийн эрхийн төсөл”-ийн хүрээнд “Гэр хорооллын хашааны газрын өмчлөл ба эрхийн бүртгэлийн ажил”-ыг эрчимжүүлэх зорилготой юм. 

Өөрөө хэлбэл, тус дүүргүүдийн иргэдээс эзэмших гэрчилгээний болон нотариатаар батлуулах мөнгө авахгүй, үнэ төлбөргүй газрын гэрчилгээг олгохоор болсон. 

-Газрын гэрчилгээ авахад тус дүүргийн иргэд огт мөнгө төлөхгүй гэж ойлгож болох уу? 
-Бүх дүүргүүдэд хязгаар лалтын бүс гэж бий. Санамж бичгийн хүрээнд газрыг өмчлүүлэх бүсүүдийг гаргачихсан байгаа. Эдгээр бүсүүд нь шугам, сүлжээ, зам, үерийн далан зэрэг хамгаалалтын зурваст ороогүй газрууд юм. 

Өөрөөр хэлбэл, бүх хашааны газрыг биш зөвхөн зөвшөөрөгдсөн, боломжтой газруудыг өмчлүүлнэ гэсэн үг. Гэтэл иргэдийн дунд буруу ойлголт яваад байна. Хашааны газар гэхээр бүгдийг нь өмчлүүлэх гэж байгаа мэтээр ойлгоод, маргаан гарч байгаа. Тухайн айлын хашааны газар хамгаалалтын зурваст ороогүй, өмнө нь өмчилж аваагүй, газар нь өмчлүүлэх боломжтой айлуудад л өмчлүүлж байгаа гэдгийг иргэд ойлгох хэрэгтэй. 

-Иргэд төлбөр төлөхг үйгээр, газраа өмчлөх материалаа өөрсдөө бүрдүүлэх үү? 
-Иргэдэд газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг гар дээр нь өгөх хүртэлх бүх зардал болон материал бүрдүүлэлтийн ажлыг Мянганы сорилтын сан хариуцаж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, Мянганы сорилтын сан нь өөрсдөө хувийн компанитай гэрээ байгуулаад тухайн гэрээлэгч байгууллага нь дүүргүүдийн хил хязгаар дотор заагдсан айлаас очиж хашааны газраа өмчлөх тухай хүсэлтийг нь аваад, кадастрын зургийг нь үнэ төлбөргүй хийнэ. 

Тэгээд нотариатын хуулбарыг аваад дүүргийн өмч, газрын харилцааны албанд хүлээлгэн өгнө. Түүний дараа нийслэлийн Засаг даргад газар өмчлөх хүсэлтийг нь өргөн бариад, Засаг дарга өмчлүүлэх тухай шийдвэр гаргана. Газар өмчлүүлэх шийдвэр гарсны дараа тухайн гүйцэтгэгч компани Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар буюу үл хөдлөх хөрөнгийн газарт иргэдийн газрыг өмчийн бүртгэлд бүртгүүлээд, газар эзэмших гэрчилгээг нь иргэний гарт өгнө гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, иргэд энэ олон шат дараатай бичиг баримтыг бүрдүүлэхгүйгээр, ямар нэгэн төлбөр төлөхгүйгээр гэртээ сууж байгаад газар эзэмших гэрчилгээгээ авах болно. 

-Ер нь газар эзэмших гэрчилгээг авахын тулд иргэд нийтдээ хэчнээн төгрөг төлд өг юм бэ. Өөрөөр хэлбэл, төсөл хэрэгжиж байгаа дүүргүүдийн иргэдийн өмнөөс Мянганы сорилтын сан ойролцоогоор хэдэн төгрөг төлж байгаа бол? 
-Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ 10, кадастрын зураг 30-50 мянган төгрөгийн үнэтэй байдаг. Түүнчлэн нотариат, канон, нэг байгууллагаас нөгөө байгууллага руу явах зардал зэрэг бүх зардал төлөгдөхгүй байгаа. Яг хэдэн төгрөг хөнгөлөгдөж байгааг нарийн тооцоогүй юм байна. 

-Төсөл хэрэгжиж байгаа гурван дүүргийг ямар учраас сонгосон юм бэ? 
-Монголын Мянганы сорилын сан 2007 онд “Хөрөнгийн эрхийн төсөл” -ийг дээрх гурван дүүрэгт хэрэгжүүлж байсан. Тиймээс төслийн хүрээнд “Гэр хорооллын хашааны газрын өмчлөл ба эрхийн бүртгэлийн ажил”-ыг дээрх гурван дүүрэгт жишиг байдлаар хэрэгжүүлэх зорилт тавин ажиллаж байгаа юм. 

Энэ нь гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн ажлыг хэрэгжүүлэхэд томоохон угтвар болох төдийгүй иргэдийн санаатай болон санамсаргүйгээс үүдэлтэй газрын зөрчил маргааныг арилгах, холбогдох төрийн байгууллагуудын мэдээллийн санг үнэн бодит мэдээллээр хангах, газар өмчлөл бүртгэлийн ажлыг нэгдсэн байдлаар бусад дүүрэг хороодод хэрэгжүүлэх зэрэг ихээхэн ач холбогдолтой ажил болж байгаа. 

-Айлууд хашааны газраа хамгаалалтын зурваст ороогүй, зөвшөөрөгдсөн эсэхийг хэрхэн мэдэх боломжтой вэ? 
-Төсөл хэрэгжиж буй гурван дүүрэгт өнөөдрөөс эхлээд кадастрын зургийг нь хороо хороогоор нь хэвлээд тарааж байгаа. Тиймээс иргэд өөрийн харьяа хороондоо очоод хашааны газраа зөвшөөрөлтэй эсэхийг мэдэх боломтой. 

Дашрамд дурьдахад, энэ жил Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлж эхэлсэний 10 жилийн ой тохиож буйтай холбоотойгоор нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар нийслэлийн Засаг даргын орлогчоор ахлуулсан ажлын хэсэг гарч, газар өмчлөлийн ажлыг эрчимжүүлэх нэг сарын аян зарлаад ажиллаж байгаа.

Ж.Отгонмягмар

Эх сурвалж gogo.mn