Алдарт архитектор Лиу Жиакуан 1956 онд БНХАУ-ын Чэнду хотод эмчийн гэр гүлд төржээ. Бага насаа ээжийнхээ ажилладаг Христийн сүм болох Чэндугийн хоёрдугаар ардын эмнэлгийн хонгилд өнгөрсөн нь шашин шүтлэгт хүндэтгэлтэй ханддаг үзлийг багаас нь төлөвшүүлжээ. Лиу хүүхэд насандаа зураг зурах, уран зохиол судлах замаар ертөнцийг ойлгохыг эрмэлздэг урлагийн авьяастай хүүхэд байжээ. Түүний энэхүү авьяасыг  санаандгүйгээр  олж харсан нэгэн багшийн түүнд хандан хэлсэн урмын үг Орчин үеийн Хятадын архитектурын хаан  хэмээн өргөмжлөгдөх замын эхлэл болсон түүхтэй.

Арван долоон насандаа Лиу “Зичин” буюу “Боловсролтой залуус” хөтөлбөрийн хүрээнд хөдөө орон нутагт тариачны ажил хийж байжээ. Энэ хугацаанд түүнд амьдрал нь бүхэлдээ утга учиргүй мэт санагдаж, өөрийгөө танихаа байтлаа төөрч будилсан, хүндхэн үеийг даван туулжээ.

Харин 1978 онд, тэрээр Чунчин хотын Архитектур, Инженерийн Институтэд элсэн орсноор бүх зүйл орвонгоороо өөрчлөгдсөн гэдэг. Архитектор болохын утгыг тэр үед бүрэн ойлгоогүй байсан ч “Тэр мөч яг мөрөөдөл шиг байсан. Би анх удаа амьдрал маань үнэ цэнтэй болохыг ухаарсан.” хэмээн дурсан ярьдаг. 

1982 онд архитектурын инженерийн бакалаврын зэрэг хамгаалсан Лиу Жиакуан нь Хятадын өөрчлөлтийн анхны үеийн архитекторуудын нэг болж, эхэндээ төрийн өмчит Чэндугийн Архитектурын Төлөвлөлт, Судалгааны Институтэд ажиллаж байв. 1984-1986 онд дэлхийн хамгийн өндөр орших Төвдийн Нагчу руу түр хугацаагаар шилжиж ажилласан нь түүний хувьд хамгийн өөрчлөлтийг мэдэрсэн мөч байж чадсан юм. Энэ үед тэрээр  өдөр нь архитектор, орой нь зохиолчоор ажиллаж, уран зохиолд гүн гүнзгий орсон нь одоогийн архитектурын философид нь суурь болсон гэж болно.

1993 онд, хамт сургууль төгссөн найзынхаа бие даасан архитектурын үзэсгэлэнг Шанхайн Урлагийн музейд үзэх үеэр Лиу Жиакуанд архитектур бол зүгээр нэг барилга босгох төдий бус, харин өөрийгөө илэрхийлэх, сэтгэлгээ, уран бүтээлийнхээ мөн чанарыг шингээх гүн гүнзгий хэл юм байна гэдгийг тэрээр ойлгосон гэдэг. Түүний өөрийн хэлснээр, энэ мөч түүний уран бүтээлийн жинхэнэ эхлэл болсон хэмээн дурсан ярьсан байдаг.

“БИ ҮРГЭЛЖ УС ШИГ БАЙХЫГ ХҮСДЭГ…”

Лиу Жиакуаны архитектурын хэв маяг нь байгаль орчинтойгоо зохицон амилж, орон зайн мэдрэмжийг гүн гүнзгий илэрхийлдэг. Түүний бүтээлүүд цаг хугацааны эрхээр улам үнэ цэнтэй өвөрмөц урсгалыг бий болгодог. Тэр тогтсон хэлбэр, дүрсэд баригддаггүй. Энэ нь ус шиг уян хатан, чөлөөтэй чанарыг илтгэх бөгөөд архитектурыг зөвхөн материаллаг бүтэц бус, тухайн газрын түүх, соёл, хүмүүсийн амьдралын хэв маяг, мэдрэмжийг тусгасан “амьд оршихуй” гэж хардаг.

Ус хэрхэн орчиндоо дасан зохицож, аливаа хэлбэрт шингэж чаддаг шиг, түүний бүтээлүүд ч орчиндоо уусан зохицож, тухайн газрын онцлог болон цаг хугацааны урсгалд нийцэн хөглөгддөг.

Тиймдээ ч Лиу Жиакуан хэлэхдээ: “Би үргэлж ус шиг байхыг хүсдэг…” гэжээ.

ОРШИХУЙН ХЭЛ

1999 онд Лиу Жиакуан төрөлх Чэнду хотдоо Jiakun Architects компанийг үүсгэн байгуулжээ. Түүний үүсгэсэн энэ студи архитектурыг зөвхөн хийц загвар, гоёл чимэглэл төдий зүйл бус, харин соёл, сүнс, нийгэм, уламжлалтай гүн холбоотой оршихуйн илэрхийлэл хэмээн үздэг үзэл баримтлал дээр суурилдаг.

“Jiakun Architects”-ийн бүтээлүүд нь орон нутгийн өв соёл, түүх, хүмүүсийн амьдралын хэв маягийг ухаарч, мэдрэмжтэйгээр тусган харуулдаг. Лиу Жиакуан барилгыг “амьд” байх ёстой гэж үздэг түүний бүтээл бүр хүний сэтгэл хөдлөл, оюун санаатай харилцан шүтэлцсэн, орон зайн гүн ухааны илэрхийлэл болон оршдог нь түүний архитектурын онцлог юм.

СЭТГЭЛ ТАТАМ 7 ТӨСӨЛ

1.    Tianbao Cave District-ийн шинэчлэл (2021 он) / Эрланг тосгон, Гулин муж, Лужоу хот/

Энэхүү төсөл нь хуучин, ашиглалтаас гарсан барилгуудыг шинэ бүтээн байгуулалтаар солихын зэрэгцээ орчиндоо хадгалагдан үлдсэн барилга байгууламжтай уялдуулах зорилготой. Байгаль орчин, газар нутгийн онцлогийг харгалзан, уулархаг ландшафт болон Чишү мөрний эрэг дагуух байршилд тохируулан төлөвлөгджээ. Төслийн архитектур нь уламжлалт Хятадын павильон хэв маягийг орчин үеийн хуйлмал хэлбэртэй дээврүүдээр илэрхийлж, байгаль орчны ууссан хэлбэрээр бүтээгдсэн. Үзэсгэлэнгийн танхим, амралт, үйлчилгээний талбай, ресторан, элчингийн бүс зэрэг олон үйл ажиллагааны хэсгүүд шатлал бүхий зам болон газрын төмөр замаар холбогдсон нь зочдод тухайн газрын унаган орчин, байгалийн онцлогийг нэг цул мэт мэдрэх  орон зайн урсгалыг бий болгожээ.

2.     West Village (2015 он) / Чэнду хот/

West Village төсөл нь олон зориулалт бүхий хотын цогцолбор бөгөөд худалдаа, үйлчилгээ, спорт, амралт, ажлын орон зайг нэгтгэн бүтээсэн. Төв хэсэгт нь байгалийн элементүүд болох ногоон цэцэрлэгт хүрээлэн, олон нийтийн зам, бамбу модны хэсгүүд байрлуулсан нь хотын нягтарсан орчинд амсхийх уур амьсгалыг бүрдүүлдэг. Давхар бүрийн гадагшаа гарсан балкон нь орон зайг жигд холбоход хувь нэмэр оруулдаг бөгөөд уг цогцолбор нь Чэнду хотын орчин үеийн амьдралын хэв маягт нийцсэн онцгой архитектурын шийдэл болсон.

3.    Novartis Shanghai Campus, Block C6 (2016 он) / Шанхай/

Novartis Shanghai Campus-ийн Block C6 барилга нь шинжлэх ухаан, инновацын орчныг дэмжсэн оффис, лабораторийн зориулалттай. Нээлттэй төлөвлөлт, олон нийтийн талбай, өргөн атриум доторх мод, ургамлаар бүрдсэн хананууд нь ажиллах орчны тав тухыг нэмэгдүүлдэг. Барилгын фасадын балкон, нарны гэрэл тусгалаас хамгаалах бүрхүүлүүд нь уламжлалт Хятадын архитектурын элементүүдийг орчин үеийн технологитой хослуулсан үзэсгэлэнт шийдэл юм.

4.    Одоогийн Урлагийн Музей (2011 он) /Чэнду/

Чэндугийн төвд өндөр барилга, орон сууц, худалдааны төвүүдийн дунд орших MOCA музей нь хотын нягтшилтай орчинд шинээр орон зай бий болгож, олон нийтэд зориулсан нээлттэй талбайг нэмэх зорилготой. Шаталсан дээвэр, нийтийн зориулалттай цэгүүд нь хотын бүтцэд уян хатан,  уур амьсгал нэмсэн. Архитектур нь зөвхөн урлаг хадгалах орон зай төдийгүй иргэдийг уулзуулж, харилцан ойлголцох шинэ нийтийн орон зайг бий болгосон.

5.     Ху Хуйшаний дурсгалын танхим (2009 он) /Анрэн тосгон, Сичуан/

2008 оны газар хөдлөлийн үеэр амиа алдсан 15 настай охин Ху Хуйшаний дурсгалыг хүндэтгэн баригдсан энэхүү жижиг танхим нь даруухан атлаа гүн мэдрэмж төрүүлдэг. Зөөлөн өнгө, энгийн дизайнтай, нам гүм орчин, интерьер, жижиг нээлхий, цонхны завсраар тусах нарны гэрэл нь дотоод орон зайд гэрэлт сүүдрийн тоглоом бий болгодог. Энэ нь түүний  дурсгалыг амьдралын үнэ цэнээр дүүрэн илэрхийлэх тод бүтээл болсон юм.

6.    Соёлын хувьсгалын Цагийн музей (2007 он) / Жянчуань музейн цогцолбор/ 

Хятадын Соёлын хувьсгалын үеийн материалуудыг агуулсан тус музей нь цаг хугацааны концепцийн дагуу бүтээгдсэн. Гадна фасадны олон нүхтэй хана, цайвар гэрэлт байгууламж нь өнгөрсөн үеийг тунгаах бодох орчныг бүрдүүлдэг. Дотоод орон зайд зөөлөн гэрэл, сүүдэр, тайван орчин давамгайлж, зочдыг өнгөрсөн түүх рүү хөтөлдөг.

7.    Сычуаньгийн Дүрслэх Урлагийн Академийн Уран Баримлын Тэнхим (2004 он) / Чунчин/

Хязгаарлагдмал газарт олон хэрэглэгчдэд үйлчлэхээр босоо чиглэлд өргөтгөсөн бүтцээр төлөвлөгдсөн барилга. Дээд давхарууд нь доод давхаруудыг урагш тэлэн илүү талбай гаргасан. Перфораци буюу нүхтэй фасад нь дулаан тусгаарлалт, гэрэлтүүлэг, агааржуулалтыг сайжруулдаг ухаалаг системтэй бөгөөд орчин үеийн архитектурын функц ба философийг нэгтгэсэн бүтээл юм.

Притцкер бол АРХИТЕКТУРЫН ЕРТӨНЦИЙН “НОБЕЛ”

Архитектурын салбарын хамгийн нэр хүндтэй, эрхэмсэг шагнал болох “Притцкер”-ийг олон нийт “архитектурын ертөнцийн НОБЕЛ” гэж алдаршуулан нэрлэдэг. Энэхүү шагнал нь зөвхөн бүтээлч авьяас төдийгүй тухайн архитекторын бүтээлээр дамжуулан нийгэм, соёл, орчны гүн гүнзгий ойлголт, түүнд шингэсэн утга учир, түүхэн үнэт зүйлсийг үнэлдэг онцлогтой.

2025 онд Лиу Жиакуан энэхүү нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн нь орчин үеийн Хятадын архитектурт түүний оруулсан өвөрмөц хувь нэмрийг дэлхий дахинд батлан харуулж, хүний сэтгэл зүрхийг уяраасан, утга учиртай барилга бүтээх урлагийн агуу эзэн гэдгийг нотолсон түүхэн үйл явдал болсон юм.

Шүүгчдийн онцлох үнэлгээ:    “Өндөр чанар, гүнзгий уялдаатай бүтээлүүдээрээ Лиу Жиакуан шинэ ертөнцийг төсөөлөн бүтээдэг бөгөөд тодорхой нэг загвар, хэв маягт баригддаггүй. Тэрээр тогтсон арга барилд биш, харин төслийн онцлог, хэрэгцээг гүн гүнзгий ойлгон, төслийн бүрд өвөрмөц, ухаалаг шийдэл гаргадаг. Өнөөгийн бодит байдлыг үндэслэн, өдөр тутмын амьдралд шинэ үзэгдэл, утга учрыг авчирдаг. Мэдлэг, техникээс гадна түүнд хамгийн хүчирхэг зэвсэг нь ухаан ба эрүүл гэгээрэл байдаг.”

“Одоо тэрээр Хятадын Төв Урлагийн Академид зочин профессороор ажиллаж байна”

ТОВЧХОН

Лиу Жиакуангийн бүтээлүүд нь орчин үеийн архитектурын хөгжлийг шинэ шатанд гаргаж, Хятадын архитектурын үнэт зүйлсийг дэлхийд танилцуулсан онцгой хувь нэмэр болсон. Түүний бүтээлүүд нь орон зай, соёл, байгальтай уусаж уян хатан байдлаар хөгждөг бөгөөд энэ нь олон залуу архитектор, уран бүтээлчдэд ирээдүйд үлгэр дуурайлал болж, салбарыг шинэчлэн хөгжүүлэх хүч болно гэдэгт эргэлзэхгүй юм.

Эх сурвалж: Барилга МН сэтгүүлийн 186 дахь дугаараас ...