"Нэг үхрийн эвэр доргивол мянган үхрийн эвэр доргино" гэдэг шиг хөдөлмөрийн аюулгүй байдлаа хангаагүй нэр бүхий компаниудаас болж бүхэл бүтэн барилгын салбарын нэр хүнд навс уналаа.

    Монголд барилгын салбар эрчимтэй хөгжиж, хэдэн арван мянган хүнийг ажлын байраар хангалаа. Дэлхийн дэвшилтэт технологи манай оронд нэвтэрч, монгол инженерүүд чадварлаг гэдгээ харууллаа. Барилгын салбар сэргэж, хөгжил дэвшлийнхээ замд орж байна гэж магтаж байгаагүй юм шиг хэдхэн хоногийн дотор БАРИЛГАЧДЫГ нийгмийн дайсан болгон хувиргалаа.

     "Муу л юм болвол хойд талын хар овоохой" гэдэг шиг болохгүй, бүтэхгүй зүйлээ барилгачидтай холбож тайлбарлах нь хэвийн үзэгдэл болов. Барилгын үнэ буураагүй учраас би өнөөдөр зүдэрч явна, барилгад ашигладаг хүнд даацын машинууд монголын замыг эвдэж гүйцлээ, барилгаар дамжиж хужаанууд эх орныг минь эзэллээ гээд л түм буман болж бүтэхгүй зүйлээ муу нэрт рүү л чихнэ.

   Норм дүрэм, аюулгүй ажиллагаагаа хангаагүйгээс болж хүний амь эрсэдсэн бол тухайн компани хуулийн өмнө хариуцлага хүлээх үүрэгтэй. Ингэх ч ёстой. Үүнийг би өмөөрөх гээгүй.

    Гэвч сүр дуулиан болж байдлыг улам дэвэргэж, зөвшөөрөл аваагүй 80 гаруй байгууллагуудыг орон даяар зарлаж, хотын "А" бүсэд дур мэдэн барьсан эдгээр барилгыг яг одоо нураах хэрэгтэй. "Алуурчин" барилгуудыг устгалд оруулъя гэж хаа сайгүй мэдээлсэн нь олныг хамарч, хүмүүс золтой л жоотуу хүрзээ бариад цуглачихсангүй.

     Гэтэл өнөөдөр зөвшөөрөлгүй баригдсан 80 гаруй барилгын ердөө хоёр барилга нь л хууль зөрсөн барилга байж гээд мэдээлэл хийгээд сууж байх юм.

    Тэгвэл яах гэж оньтой оньгүй юм ярьж хүмүүсийг үймүүлсэн юм бол. Төрийн албаныхан ажлаа яаж хийдэг нь ингэж л харагддаг юм. Хоёрхон компаниас бусад нь өнөө барилга барихад авдаг үйлийн үртэй 120- иод гарын үсгийн бараг бүгдийг нь зуруулаад ганцхан мэргэжлийн хяналт дээр гацаанд орсон гэх нь тэр.

    Мэргэжлийн хяналт гарын үсгээ зураагүй учраас автоматаар зөвшөөрөлгүй гэж тооцсон юм байх. Гэтэл 120 гаруй гарын үсгээ зуруулаад барилга барьж байгаа иргэнийг хууль зөрчсөн гээд хамаг эд хөрөнгийг нь, нэр хүндтэй нь хог дээр гаргах нь яавч шударга бус.

    Сонин юм шүү. Босгоё, бүтээе, баръя гэхээсээ илүү зогсооё, нураая, зайлуулъя л гээд байх болж.   Улс орныхоо бүтээн байгуулалт, сайн сайхны төлөө таниас, надаас илүү хөдөлмөрлөж яваа ажил олгогчдыг дэмжье, тэтгэе гэхээсээ илүү луйварчидыг хашраая, мөнгийг нь салхинд хийсгэе л гээд байх нь тэр. Ингэх нь зөв зам гэж би л хувьдаа бодохгүй байна. Ажлын байр бий болгоё гэхээсээ илүү ажилтай болсон барилгачдыг ажилгүй болгох бодлого юм шиг.

   Хавраас намрын хооронд богинохон хугацаанд өрнөдөг улирлын чанартай барилгын салбарт нэг барилга барихын тулд дээр хэлсэнчилэн 120 гаруй гарын үсэг цуглуулж, сая нэг юм барилгаа эхлэнэ. Гэтэл эдгээр гарын үсэг цуглуулах нь худалч хүнд барилга барихаасаа илүү хугацаа ордог гэж хэлбэл та л лав итгэхгүй.

    Гэхдээ л энэ гашуун үнэн. Барилгын компаний эздүүд цаашаа харж уйлж, наашаа харж инээж төрийн хүнд сурталын өмнө өвдөг сөхрөхөө алдаж, төрийн албаныхны ааш аяыг нь тааруулах гэж үгээ барж, үйлээ эдэлдгийг барилгачид нэгэн дуугаар хэлдэг. Нэг хүнээр гарын үсэг зуруулахын тулд 7 хонох юу ч биш.

    За тэгээд элдэв шалтгаан хэлж унжина, үл тооно, ээлжийн амралтаа аваад хэдэн сараар алга болно, зарим нь гар хараад үзгээ хөдөлгөхгүй гээд түмэн бэрхшээл бий. Цай хоол, эдээ ундаа, мөнгө төрөг болж байж арай гэж гарын үсгээ зуруулаад барилгаа эхлүүлэх гэхээр өвөл хаяанд ирчихдэг. Зөвхөн гарын үсэг цуглуулахад бүтэн жил зарцуулна.
    Зовлон үзсэн хүн л зовохын хэцүүг мэдэрдэг гэдэг шиг нүдээрээ хараагүй учраас та итгэхгүй л дээ. Барилга барихад ямар ямар зөвшөөрөл хэрэгтэй болдогийг танилцуулъя.

    Эх орныхоо хөгжил дэвшилд гар бие оролцож яваа бизнесмэн хүмүүс болон барилгачдыг "ТӨР" өөрөө ингэж шийтгэнэ. Мэдээж барилга барина гэдэг мэргэжлийн ур чадвараас гадна амь нас, эд хөрөнгө гээд бүх талаараа хариуцлага шаардсан салбар. Шалгуурыг давж барилга барих нь зөв. Гэхдээ шалгаж байгаа нь энэ гээд хүнд суртал, хээл хахуулиар нэрмээс болж болохгүй.

   Гэтэл бусад улс оронд барилга барих зөвшөөрөл авахад ийм бэрхшээл тулгардаггүй. Тэнд хүнд суртал, гар хүндрүүлэх асуудал байдаггүй. Хүн хүнээ дэмжих нь, хууль дүрмээ мөрдөх нь аль аль талдаа баталгаажсан байдаг.

      Манайд барилгын үнэ дийлдэхээ болилоо гэж хүн бүхэн ярина. Гэтэл газар худалдан авч, дэд бүтцээ шийдүүлэхийн тулд, барилгын материалын татвар ямар болохыг, хайрга чулуугаа хаанаас яаж татдаг болохыг хэн ч тооцоолж үздэггүй. Мөн хүнд даацын машиныг оройн 22 цагаас хойш явуулдаг нь барилгачдыг шөнө ажиллахаас өөр аргагүйд хүргэдэг. Хүмүүсийн унтаж амарч байх цагаар ажиллана гэдэг бүтээмж, аюулгүй ажиллагаа, чанарын асуудал ямар байхыг мөн л тооцоолж үздэггүй. Болж бүтэхгүй зүйлийг засч залруулах нь зүйн хэрэг боловч бүхэл бүтэн салбарын нэр хүндийг ийн хэлмэгдүүлэх нь байж боломгүй зүйл юм.
 

Аливаа зүйлийг дүгнэхээсээ  өмнө үндэслэлийг нь олдог баймаар...

 

                                                                                         Тэмдэглэсэн: Л.Мөнхчимэг

                                                                                   Барилга.МН сэтгүүлийн 10 сарын дугаар