Аз ивээлээр гэх үү өнгөрсөн жилүүдэд нийслэлд хүчтэй газар хөдөлсөнгүй.

Гэхдээ үл мэдэг чичирхийлэл байнга л ажиглагддаг хэмээн мэргэжлийнхэн хэлсээр, анхааруулсаар байгаа. Ихэнхдээ газар хөдлөлүүд хөдөөд хүн амьтангүй газар болдог учраас бид энэ гамшгийн аюулыг төдий л мэдрэхгүй өдий хүрчээ. Гэвч нэг л өдөр газар хөдөллөө гэхэд нийслэлийг ямар хувь заяа угтах бол? Яагаад гэвэл 2010-2012 он газар хөдлөлтийн идэвхтэй үе гэдгийг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөс танилцуулж байсан болохоор ийн хөндөж буй хэрэг. Мөн нийслэлийн Сүхбаатар дүүрэгт 65, Хан-Уулд 61, Чингэлтэйд 54, Баянголд 29, Баянзүрхэд 25, Сонгинохайрханд 19 барилга газар хөдлөлтөд тэсвэргүйг тогтоосон.

Үүний зэрэгцээ орчин үеийн гэх тодотголтой өнөөгийн барилгуудын нийтлэг дүр төрх нь ашиглалтад ороод жил хүрээгүй шахам байхдаа барилгынх нь хана, тааз нурж, суулт өгч, борооны аясыг даалгүй дусаал гоожих болсон явдал. Таазанд нь мөөгөнцөр ургаж, хөршийн чангахан дуу хажууд сонсогдож, сантехникийн хэрэгсэл нь гарын ая даахгүй эвдрэх энүүхэнд.

Ингэхэд ийм орон сууцанд амьдарч байгаа хүмүүс, тэдний эргэн тойронд ажиллаж, амьдарч буй иргэдийн амь насанд аюулгүй гэх баталгааг хэн гаргах бол. Барилгын компанийн удирдлагууд юу л бол. Өчигдөрхөн барьсан барилгынх нь хана өнөөдөр нурж, дээврээс нь борооны ус гоожиход хариуцлагын тухай ам нээлгүй харин ч өөрөөсөө займчуулдаг хүмүүс бол тэд. Улсын комисс ч ялгаагүй. Нүдээ аньж, чихээ дараад хүлээж авсан чанаргүй барилга нь болохоор бас л нүдээ аньж, чихээ дарах нь гарцаагүй.

Нөгөөтэйгүүр Улсын комисс хүлээж аваагүй байхад оршин суугчид нь дур мэдэн нүүж орсон орон сууц ч бишгүй. Тэдний хувьд өдгөө орон сууцныхаа тарыг таньж, үгээ хэлж суугаа. Тэглээ гээд хэдэн зуун саяар мөнгөө өгсөн болохоор хаяад явж чаддаггүй. Шинэхэн баригдаж буй барил¬гуудын сурталчилгаанд "төчнөөн баллын газар хөдлөлтөд тэсвэртэй" гэсэн байдаг. Харин хэрэг дээрээ таван балл байтугай түүнээс дооших чичиргээг тэсвэрлэх нь хэд бол.

Ерөөс манай барилгын салбарынхан хүмүүсийн орон сууцанд амьдрах хүсэл дээр "тоглож" хөлжиж байхдаа чанар гэдэг ойлголтыг ор тас мартсан. Ам.метрийнх нь үнэ хэдийнэ тэнгэрт "заларсан" атлаа түүнийгээ дагасан чанартай нь хуруу дарамхан. Уг нь "үнэ дагаж чанар" гэдэг. Харин барилгын салбарт энэ зарчим үйлчлэлгүй өдийг хүрсэн. Тиймээс л газар хөдөллөө гэхэд хохирлыг хэн хариуцах вэ хэмээн дахин, дахин асуумаар байна.

Манай улс Төв Азийн газар хөдлөлийн идэвхтэй мужид оршдог. XX зуунд Монголд найм ба үүнээс дээш магнитутын хүчтэй газар хөдлөл дөрөв, долоон магнитутаас дээш хүчтэй газар хөдлөл хэдэн зуун удаа болжээ. 1905 оны наймдугаар сард Монгол Алтайн нуруунд найман баллын хүчтэй газар хөдөлж, голомтдоо бүр 11 бал хүрсэн агаад үүссэн хагарлын дагуу өнөө хэр газар шилгээсээр байгаа. Нийслэлийн хувьд 1994 оноос хойш Сонгино, Сонсголон орчимд газрын чичирхийлэл идэвхжижээ.

Иймээс энэ хэсэгт газар хөдөлбөл дээд тал нь 6.8 магнитут буюу есөн баллын хүчтэй газар хөдлөх тооцоог гаргасан байдаг. Ийм хэмжээний энерги энд хуримтлагдсан гэсэн үг. Мөн Улаанбаатараас 250 км зайд болон Хустайн нуруу, Сонсголонд газар хөдлөлийн хагарал бий. Газар хөдлөлийн өндөр идэвхжил ч ажиглагджээ. Өөрөөр хэлбэл, хүчтэй болон дунд зэргийн хүчтэй газар хөдлөл болох магадлал бийг Одон орон геофизик судалгааны төвийн газар хөдлөлийн секторынхон сануулдаг.

Хажуугаар нь нийслэлийн хуучин барилгуудын дийлэнх нь насжилт өндөртэй. Хэдийгээр тоосгоор барьсан болохоор хийц, загвар бат бөх ч суурийг газар хөдлөлийн чичирхийлэлд тооцож хийгээгүйгээс үүдэлтэй аж. Сүүлийн жилүүдэд орон сууцны нэг давхруудыг дураараа өөрчилж нүхлээд үйлчилгээний газар байгуулах болсон нь ч том эрсдэлийг дагуулж байгаа хэмээн холбогдох албаныхан өгүүлдэг. Иймээс л газар хөдөллөө гэхэд дараа нь учрах гамшиг, хохирол хариуцах эзэнгүй хоцрох вий дээ. Тэр тусмаа барилгын салбарт.

Ж.СҮРЭН / www.yanaa.mn /