Арилжааны банкууд зээлийн хүүгээ нэмчихэж. Инфляцийн инерцийн эсрэг тавьсан Монгол банкны бодлого ийнхүү иргэдийн амьдралд сөргөөр нөлөөлж эхэллээ. Төв банкны захирлуудын зөвлөл өнгөрсөн аравдугаар сард хуралдаж бодлогын хүүгээ 0,5 пунктаар нэмэгдүүлэн 12.25 хувьд хүргэсэн нь инфляцийн өсөлтийг хазаарлах биш иргэдийн хүслийг хязгаарласан арга хэмжээ болон хувирчээ.

Монгол Улсын Засгийн газраас “Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны хөтөлбөр боловсруулж үүний хүрээнд Улаанбаатарын утаа­тай тэмцэхээр шийдсэн. Агаарын бохирдлоороо дэлхийд “аман хүзүүдэж”, асуудал нь хурцдаад бай­гаа Улаанбаатарын угаарыг арилгахын тулд Засгийн газраас “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, зургаан хувийн хүүтэй “sale” зарлаж байснаас  хойш багагүй хугацаа өнгөрчээ. Амлалтаа биелүүлж, ажил хэрэг болгож чаддаг засаг төртэй байсан бол аль хэдийн хөтөлбөр хэрэгжиж, хүмүүс эхнээсээ байрандаа орчихсон байх байсан биз. Засгийн газраас амласан “100 мянган айлын орон сууц хөтөлбөр хэрэгжиж, зургаан хувийн хүүтэй зээл гарахыг хүлээсэн иргэдэд өнөөдөр “бухын доодохыг харж үнэг турж үхнэ” гэдэг л тохиолдоод байна.

Орон сууцны зээлийн хүү 1.6-2.0 хувьд хүрчээ

Өчигдөрхөн, урьдчилгаа 30 ху­вийг тушаачихвал аль ч арил­жааны банкнаас сарын 1.3 хувьтай орон сууцны зээл авахад онцын асуудалгүй амархан байлаа. Харин өнөөдөр харамсалтай нь ийм хүүтэй зээлийг эрээд ч олохгүй нь бололтой.  Худалдаа хөгжлийн банк 20 хүртэлх хугацаатай орон сууцны зээл олгож байгаа бөгөөд урьдчилгаа 20-40 хувь төлсөн тохиолдолд сарын 1.3 хувийн хүү, 40 хувиас дээш төлсөн тохиолдолд сарын 1. 25 хувийн хүүг санал болгож байна лээ. Тэгвэл Хас банк 6-15 жилийн хугацаатай орон сууцны зээл олгож байгаа бөгөөд урьдчилгаа нь 30 хувь гэнэ. Хугацаа бас урьдчилгаанаасаа хамаараад сардаа 1.8-2.0 хувийн зээлийн хүү төлөх аж.

ХААН банкны зээлийн хүү өнгөрсөн зунтай харьцуулахад тодорхой хэмжээгээр өссөн байна. Тус банкнаас орон сууцны зээл авахаар урьдчилгаа 30-39 хувийг төлсөн тохиолдолд зээлийн хүү сарынх нь 1.6 хувь, урьдчилгаанд 40-49 хувийг өгвөл 1.5 хувь, урьдчилгаанд орон сууцны үнийн дүнгийн 50-иас дээш хувийг нь төлбөл 1.4 хувийн хүүтэй зээл олгож байгаа юм байна.

Эндээс харахад бага дунд орлоготой иргэдийг байртай болгоно гэсэн эрх баригчдын гоё амлалт иргэдийг баярлуулан гомдоочихлоо. Зуун мянган айлынхаа орон сууцыг барьж, зургаан хувийн хүүтэй зээл олгоод эхэлчихсэн бол эрх баригчдад ирэх сонгуулиар иргэд “онц” дүн тавих байсан болов уу.  Байрны үнэ хямдарна гэсэн Барилгачдын холбооны ерөнхийлөгчийн үг ч худлаа болж таарлаа.

С.Батболдын Засгийн газар бүрэн эрхийнхээ сүүлчийн хугацааны төсвийг долоон их наяд төгрөгөөр тооцож, УИХ-д өргөн бариад байгаа юм. Хөгшид, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, оюутан залуус, төрийн албан хаагчдад төсвийн нэлээд нь зарцуулагдахаар тооцоолсон уг төсөл УИХ-ынханд жигтэйхэн таалагдаж байгаа юм. Өнгөрсөн сонгуулийнх нь амлалтыг өөрсдөд нь ацаглачихсан Засгийн газрын залийг УИХ-ынхан ойлгож байсан ч тэд нүдээ аниад л өнгөрнө. Төсвийн тэлэлт, инфляцийн өсөлт, эдийн засгийн хямрал энэ УИХ-д хамаатай биш. Д.Дэмбэрэлийн танхим бүрэн эрхийнхээ хугацааны сүүлийн төсвийг батлах болохоор өнгөрсөн сонгуулийн амлалтаа биелүүлж, ирэх сонгуулийнхаа нүхийг бэлт­гэнэ. Тиймдээ ч  “ирэх оны төс­вийг танаач” гэх Монголбанкны эсэргүүцлийг эс тоож буй.  Монгол­банкны ерөнхийлөгч ирэх 2011 оны төсвийг танахгүйгээр инфляцийг нэг оронтой тоон дээр барих боломжгүй гэдгээ мэдэгдсэн. Энэхүү төсвийн тэлэлтээс болж ирэх жил бодлогын хүү хэд болохыг хэлж чадахгүй бэрхшээж байна.  Хамгийн тодорхой байгаа нь төсвийн тэлэлтээс болж бодлогын хүү өснө.

Монголбанкны ерөнхийлөгч ард иргэдийн сэтгэл санааг тайвшруулах гэсэн үү, аль эсвэл андуурав уу. Тэрбээр зээлийн хүү буурч байгаа, Засгийн газартай хамтраад Төвбанк зээлийн хүүг бууруулах гурван жилийн хөтөлбөр боловсруулаад ажиллаж буй гэдгээ илэрхийлсэн. Зээлийн хүүг бууруулах тэрхүү хөтөлбөр хаагуур хэрэгжээд, хаанахын банк зээлийн хүүгээ бууруулаад байгааг хайгаад, хайгаад олж чадахгүй л болов уу. Бодлогын хүү нэмэгдэж, зээлийн хүү өссөөр байгааг үнэндээ Монголбанкны ерөнхийлөгч мэдэхгүй байна гэвэл өрөөсгөл болох байлгүй.

Хямралыг халгүй давах гарц нь хямдрал

2008 онд нүүрлэсэн эдийн засгийн хямралд элгээрээ хэвтсэн салбар бол  барилгынхан. Арилжааны банкнаас авсан зээлээ төлж чадахгүй өр ширэндээ баригдсан барилгын компаниуд асуудлыг нь шийдэж өгөхийг Засгийн газраас гуйж явсан цаг бий. Тухайн үед жижиг, том нийлсэн 180 гаруй дутуу орхисон барилгын ажлыг дуусгахын тулд Засгийн газраас 400 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийхийг шаардаж байсан нь үгүйсгэхийн аргагүй үнэн. Өнөөдөр л хахсан тоо, хамгийн өндөр үнэ хэлж томроод байгаа болохоос.

Засгийн газраас төрийн албан хаагчдад зориулж “4000 айлын орон сууц” дэд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлээгүй бол өнөөдөр ч барилгын компаниуд өр ширнээсээ салж чадахгүй байсан нь худлаа биш. Төрөөс барилгын салбарт 400 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт хийснээр барилгын салбар хөл дээрээ эргэн боссон. Тэгвэл ирэх жил барилгын салбарт барцад нүүрлэж болзошгүй байна. Арилжааны банкуудын зээлийн хүү нэмэгдэхийн хэрээр иргэд орон сууцны зээлд хамрагдаж чадахгүйд хүрнэ. Зах зээлд эрэлт буурснаас барилгынхан бас дахиад л мөнгөний гачаалд орж магадгүй болоод байна. Учир нь ирэх жилийн төсвийн тэлэлт, инфляцийн инерцийн эсрэг Төвбанк ганц чаддаг аргаа л хэрэглэх нь тодорхой. Тэр нь бодлогын хүүгээ нэмэх. Өнөөдөр 12.25 хувьтай байгаа бодлогын хүү ирэх онд хэд болохыг эдийн засагчид ч хэлж чадахгүй байгаа. Энэ нь банкуудын зээлээ хумих нь шалтгаан болох нь тун ойлгомжтой. Тэгэхээр өнөөдрийн өндөр үнэтэй байраа хямдхан зарж, хямралыг хал балгүйхэн давах нь барилгынхны хувьд хамгийн зөв шийдвэр байж ч магадгүй юм. Халамж хэтэрч, алдагдал нь хэтийдсэн ирэх оны төсөв эдийн засгийн хямралыг даллаж байна. Иргэд минь анхаарагтун.