Бид энэ удаагийн тодруулга булангаараа барилгын салбарт хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй норм дүрмийн хэрэгжилтийн талаар Барилгын хөгжлийн төвийн норм, норматив хэлтсийн дарга Н. Батжилмаагаас тодрууллаа. Тэрээр Монгол Улсын барилгын салбарт 425ш норм ба дүрэм, барилгын болон техникийн дүрэм, заавар, цомог, аргачлал, 637ш стандарт, нийтдээ 1062 баримт бичиг хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хэмээсэн юм. 

Монголын барилгын салбарт өдгөө мөрдөгдөж буй норм дүрмийн төрлийн талаар та манай уншигчдад мэдээлэл өгөөч. 

Барилга байгууламжийн норм, нормативын баримт бичиг нь барилгын салбарын техникийн зохицуулалт, барилгын норм ба дүрэм, барилгын болон техникийн дүрэм, заавар, цомог, аргачлал, стандарт гэсэн хэлбэртэй байдаг. 

Барилга байгууламжийн норм, нормативын баримт бичиг нь заавал болон сонгон мөрдөх гэсэн төрөлтэй байхаар заасан. Үүнээс техникийн зохицуулалт, барилгын норм ба дүрэм заавал, бусад нь сонгон мөрдөх шинж чанартай байх зохицуулалттай. Өөрөөр хэлбэл сонгон мөрдөх тогтолцооны баримт бичгийн зохицуулалтыг барилгын ажил гүйцэтгэх, материал, бүтээгдэхүүн нийлүүлэх гэрээнд тусгасан тохиолдолд л  тухайн зохицуулалтыг заавал дагаж мөрдөнө.  Харин бусад тохиолдолд заавал мөрдөхийг шаардахгүй.

2023 онд хэдэн норм дүрэм шинээр батлагдаж, хэдэн норм дүрэм шинэчлэгдсэн бэ? 

2023 онд 48ш баримт бичгийг шинээр, 102-ыг он дамжин үргэлжлүүлэн боловсруулахаар төлөвлөсөн. 2023 оны 11-р сарын байдлаар 15 норм, нормативын баримт бичиг шинээр батлагдсан байна. 

Шинээр батлагдсан норм дүрмээс салбарт нэн яаралтай чухал хэрэгцээтэй байсан онцлох норм дүрэм нь юу байв? Та түүнийг онцолж тайлбарлавал 

Онцолж хэлбэл салбарт шинээр нэвтэрч байгаа “Барилгын аюулгүй байдлын техникийн зохицуулалт”, “Галын аюулгүй байдлын техникийн зохицуулалт”-ын баримт бичиг нь Засгийн газрын 97, 98 дугаар тогтоолоор батлагдсан. 

Тус техникийн зохицуулалтад:

- Барилга байгууламжийн эрүүл ахуйн, 

- Галын аюулгүй болон бат бэх тогтвортой байдлын, 

- Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хэрэгцээ шаардлага, зорчих хөдөлгөөний аюулгүй, найдвартай байдлын, 

- Эрчим хүчний хэмнэлт, үр ашгийн, 

- Хөдөлмөр зохион байгуулалт, аюулгүй ажиллагааны, 

- Хүрээлэн байгаа орчны болон зэргэлдээ барилга байгууламжийн аюулгүй байдалд сөрөг нөлөөлөл үзүүлэхгүй байх, 

- Агаар болон унд, ахуйн хэрэглээний усны чанарын, 

- Нарны тусгал, нарны ээвэрлэлтийн болон дулаан хамгаалалт, агаарын солилцооны, 

-Гэрэлтүүлгийн болон дуу чимээ, чийг, доргилт, чичиргээ, цахилгаан, соронзон нөлөөлөл, цацрагаас хамгаалах гэх мэт үндсэн шаардлагыг тусгадаг. 

Иймээс барилгын салбарт нэн шаардлагатай норм, нормативын бичиг батлагдсан гэж хэлж болохоор байна. 

Ерөнхий норм дүрмийн хэрэгжилт ямар байна гэж та дүгнэж байна вэ? 

Норм, нормативын баримт бичгийг сурталчлах, нэвтрүүлэх, хэрэгжилтийг хангах ажлыг зохион байгуулах нь бидний үүрэг. Тэгэхдээ салбарт ажиллаж байгаа инженер техникийн ажилтнууд өөрсдөө ажилдаа хариуцлагатай хандаж норматив баримт бичгийг өдөр тутмынхаа ажилд хэрэгжүүлж иргэдийн эрүүл, аюулгүй байдлыг хангах ёстой. Яг үнэндээ норматив баримт бичгийг мөрдөхгүй байгаа нь өнөөдрийн Улаанбаатар хотын эмх замбараагүй барилгажилт, барилга хоорондын зайг баримтлаагүй наад захын үзүүлэлтээс л харагдаж байгаа шүү дээ. Гэтэл бидэнд барилга хоорондын зайг хангуулах норматив баримт бичгийн заалт, шаардлагууд хангалттай бий. Үүнийг биелүүлэх боломж нь ч байгаа.  

2024 онд нэн яаралтай батлагдах ёстой ямар норм дүрэм байна гэж харж байна вэ? 

Иргэний барилгын дотоод орчны бохирдлын хяналтын стандартыг батлуулахаар зорьж байна. Ялангуяа сургууль, цэцэрлэгийн барилгын дотор засалд хэрэглэгдэж байгаа барилгын материалын хортой бодисын ялгарлын хэмжээг шаардлагатай түвшинд байлгах нь нэн тэргүүнд тавигдах асуудал болоод байна.

Мөн түүнчлэн барилгын бат бэх найдвартай байдал, газар хөдлөл тэсвэрлэлтийг хангах шаардлагыг тогтоосон “Газар хөдлөлтийн бүс нутагт барилга төлөвлөх” барилгын норм ба дүрмийн тайлбар дүрмийг батлуулахаар ажиллаж байна. 

Улаанбаатар хотын түгжрэлийг бууруулах, нийтийн тээврийн үйлчилгээг сайжруулах Метро болон түүний хонгилын системийн баримт бичгийг шинээр боловсруулах ажлыг 2024 онд хийхээр төлөвлөж байна. Энэ ажил зөвхөн Барилгын салбарынхны хийх ажил биш Авто зам, Эрчим хүч гэх мэт олон салбарын хоорондын зохицуулалтыг уялдуулж үр дүн нь харагдана. Магадгүй Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллагуудын тусламж дэмжлэгтэйгээр тэдгээр орнуудын туршлагыг дүрэм журмын дагуу нэвтрүүлж хэрэгжүүлэх нь оновчтой шийдэл байж болох талтай. 

Баярлалаа. Таны болон танай хамт олны ирэх онд төлөвлөсөн ажилд өндөр амжилтыг хүсье.  

2023 онд барилгын салбарт шинээр батлагдсан норм дүрмүүд

• Галын аюулгүй байдлын техникийн зохицуулалт нь Засгийн газрын 2023 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн 98 дугаар тогтоолоор батлагдсан. Энэхүү техникийн зохицуулалтын зорилго нь барилга байгууламжтийн галын аюулгүй байдлын үндсэн шаардлага, техникийн үзүүлэлтийг тогтооход оршино. 
• Барилгын аюулгүй байдлын техникийн зохицуулалт нь Засгийн газрын 2023 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн 97 дугаар тогтоолоор батлагдсан. Тус зохицуулалт нь барилга байгууламжийн аюулгүй байдлыг хангах үндсэн суурь шаардлагыг тогтооно. Жишээ нь, иргэдийн амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгийг хамгаалах, хүрээлэн буй орчин, амьтан ургамлыг хамгаалах гэх мэт шаардлагыг ил зохицуулалтаар шийднэ. 
• Автомашины үйлчилгээний зориулалттай барилга байгууламжийн төлөвлөлт БНбД- БХБСайдын 2022 оны 265 дугаар тушаалаар батлагдсан. 
• "Барилгын шилэн фасадны стандарт" шинээр боловсруулах- Стандарт, хэмжил зуйн газрын даргын 2023 оны 07 дугаар сарын 4-ны өдрийн С/30 дугаар тушаал.
• GB 50300-2013 Барилгын чанарыг хүлээн авах нэгдсэн стандарт (Англи хувилбар) нь Стандарт, хэмжил зуйн газрын даргын 2023 оны 07 дугаар сарын 4-ны өдрийн С/30 дугаар тушаалаар батлагдсан. Энэхүү стандартыг барилгын ажлын чанарт тавих хяналтыг сайжруулах, барилгын ажлын гүйцэтгэлийн чанарыг шалгаж, хүлээж авах үйл явцыг нэгдсэн тогтолцоонд оруулах, ажлын чанарыг баталгаажуулах зорилгоор ашиглана. 
• EN 16310:2013 Инженерийн үйлчилгээ – Барилга, дэд бүтэц болон үйлдвэрийн байгууламжийн инженерийн үйлчилгээний нэр томьёо- Стандарт, хэмжил зуйн газрын даргын 2023 оны 01 дүгээр сарын 3-ны өдрийн С/01 дугаар тушаалаар батлагдсан. Энэхүү Европ стандартад барилга, дэд бүтэц болон үйлдвэрийн байгууламж барихад шаардагдах инженерийн үйлчилгээнд хэрэглэгдэх гол нэр томьёоны тайлбарыг багтаасан болно.
• Усны барилга байгууламжийн буурь /БНбД 33-04-09/ шинэчлэх- БХТ-ын Сайдын 2023 оны 7-р сарын 05-ны 162 дугаар тушаалаар батлагдсан. Энэхүү барилгын норм, дүрмийг бүх ангиллын усны барилга байгууламжийн төрлүүд хүндийн хүчний боомт, нуман ба тулгуурт боомт, түших хана, шлюз ба усан зогсоолын барилга байгууламж, газрын байгалийн налуу болон усны барилгатай холбогдсон хиймэл налуу барилга байгууламжуудын буурийн зураг төсөл боловсруулахад мөрдөнө.
• Орон сууц, нийтийн аж ахуйн үйлчилгээ, орон сууцны барилгын менежмент. Нэр томьёо ба тодорхойлолт- Стандартын техникийн хороо ТХ-22 хурлаар 2023 оны 09-р сарын 21-ний өдөр хэлэлцэн дэмжигдэж Стандарт хэмжил зүйн газрын даргын С30 дугаар тушаалаар батлагдсан. 
• Орон сууц, нийтийн аж ахуйн үйлчилгээ, орон сууцны барилгын менежмент. Диспетчерийн болон яаралтай засвар үйлчилгээ. Ерөнхий шаардлага- Стандартын техникийн хороо ТХ-22 хурлаар 2023 оны 09-р сарын 21-ний өдөр хэлэлцэн дэмжигдэж Стандарт хэмжил зүйн газрын даргын С30 дугаар тушаалаар батлагдсан. 
• Орон сууц, нийтийн аж ахуйн үйлчилгээ, орон сууцны барилгын менежмент. Орон сууцны барилгын менежментийн үйлчилгээ. Ерөнхий шаардлага- Стандартын техникийн хороо ТХ-22 хурлаар 2023 оны 09-р сарын 21-ний өдөр хэлэлцэн дэмжигдэж Стандарт хэмжил зүйн газрын даргын С30 дугаар тушаалаар батлагдсан. 
• Орон сууц, нийтийн аж ахуйн үйлчилгээ, орон сууцны барилгын менежмент. Орон сууцны нийтийн эзэмшлийн эд хөрөнгийн засвар үйлчилгээ. Ерөнхий шаардлага- Стандартын техникийн хороо ТХ-22 хурлаар 2023 оны 09-р сарын 21-ний өдөр хэлэлцэгдэн дэмжигдэж Стандарт хэмжил зүйн газрын даргын С30 дугаар тушаалаар батлагдсан. 
• Төвлөрсөн дулаан хангамжийн шугам хоолой-Үйлдвэрийн хийцийн уян хоолойн систем-1-р боть: Ангилал, ерөнхий шаардлага болон туршилтын арга - Стандартын техникийн хороо ТХ-22 хурлаар 2023 оны 09-р сарын 21-ний өдөр хэлэлцэн дэмжигдэж С38-р тушаалаар батлагдсан.
• Төвлөрсөн дулаан хангамжийн шугам хоолой-Үйлдвэрийн хийцийн уян хоолойн систем-2-р боть: Наасан бэхэлгээтэй хуванцар шугам хоолойн систем, шаардлага болон туршилтын арга- Стандартын техникийн хороо ТХ-22 хурлаар 2023 оны 09-р сарын 21-ний өдөр хэлэлцэн дэмжигдэж 38-р тушаалаар батлагдсан. Энэхүү стандарт нь үйлдвэрийн аргаар хийгдсэн уян хийцийн, далд, төвлөрсөн дулаан хангамжийн шугам хоолойн системийн ангилал, ерөнхий шаардлага болон туршилтын аргыг тодорхойлоход хамаарна. 
• ТХ-22 Стандартын техникийн хорооны 5-р сарын сарын 11-ний өдрийн хурлаар хэлэлцүүлэн дэмжигдэж СХЗГ-ын даргын С/30 тушаалаар батлагдсан