Өмнөх хэсгийг 159 дэх дугаараас уншина уу. 

Архитектор С.Мөнхжаргал, сантехникийн инженер С.Лувсангомбо, Ц.Баасанжав, Л.Энэбиш, газар зохион байгуулагч Ж.Наранцацралт нарын хот байгуулалтын мэргэжлийн хүмүүс Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд  Улаанбаатар хотын захирагчаар ажиллаж байх хугацаанд Улаанбаатар хотын батлагдсан ерөнхий төлөвлөгөө ягштал хатуу мөрдөгдөж, амжилттай хэрэгжиж байв. Тэдэнд Монгол улсын Сайд нарын зөвлөл, намын төв хорооноос ерөнхий төлөвлөгөөг өөрчлөх, зөрчих дарамт шахалт байсан ч хот байгуулалтын мэргэжлийн хүмүүсийн санал, зөвлөмж, дүгнэлтэнд үндэслэн Улаанбаатар хотын нүүр царай болох, төлөвлөлтийн бүтцийг бүрдүүлэх үүрэг, ач холбогдол бүхий барилга байгууламжийг барих газрыг зоригтой сонгож, гаргасан шийдвэртээ хатуу зогсож байсан.

Улаанбаатар хотын ерөнхий архитектор, Хот байгуулалт, ерөнхий төлөвлөгөөний газар нь Монгол улсын их хурлын ордны барилгыг барих мөнгийг нь гадаадынхан өгье гэхэд барилга барих газрыг шийдэж чадахгүй арав гаруй жил болж байна. Уул нь хүсвэл шийдэхэд их амархан, маш энгийн, бага зэрэг бүтээлч хандлага л хэрэгтэй. Энэ барилгыг хотын гол босоо тэнхлэг дээр гучин хоёрын тойргийн хойно, эсвэл Хайлаастын уулзварт, гэр хорооллын дунд барихаар газар сонгож болно. 

Газрын шийдвэр гарсны маргаашнаас нь эхлэн энэ хавийн газар хөдөлгөөнд орж эхэлнэ. Тэдний амьдралын чанар сайжирна. 

Парламентын ордны барилга нь хот төлөвлөлтийн бүтцийн онцгой элементын хувьд суурьшлын бүсийг холимогжуулан гэр хороололд шинээр олон функцын бөөгнөрөл, ногоон байгууламж, цэцэрлэгт хүрээлэн бүхий таталцлын төв үүсгэнэ.

Үүний үр дүнд газар ашиглалт нь холимог, бодит үнэлгээтэй, инженерийн хангамжтай, хүн амын нийгмийн үйлчилгээ тэгш хүртээмжтэй, түгжрэлгүй болж оршин суугчдын  амьдралын чанар эрс дээшлэх гэх мэтээр нутаг дэвсгэрийн тогтвортой хөгжилд нөлөөлж эхэлнэ.

Иймэрхүү жишээгээр хот бүрдүүлэгч элементүүд болох Байгалийн түүхийн музейн барилгыг - авто замын гадна тойргийн дагуу Шар хад, Улиастайн гэр хороололд, Үндэсний урлагийн их театрын барилгыг - Толгойт, Баянхошуунд хотын шинэ төв барихаар төлөвлөсөн газар дээр нийтийн цэцэрлэгт хүрээлэнгийн хамт барихаар шийдвэрлэж, хуучин олгогдсон газрын зөвшөөрлийг өөрчилж болно. 

Үр дүнд нь хотын төвийн бөөгнөрөл, түгжрэл алгуур устана, амьдралын чанар сайжирч хотын захын гэр хорооллын амьдрал хотын төвийн амьдралтай тэнцэнэ, ижил болно. Хүн бүхэн хотын төв рүү тэмүүлэхээ болино.

Өөрөөр хэлбэл КОМПАКТ ХОТ, ОЙРЫН ЗАЙН ХОТ, НЯГТРАЛ САЙТАЙ, ХҮРТЭЭМЖТЭЙ ХОТын концепц хэрэгжинэ.

Чингэс хааны музейн барилгыг буруу газар барьсан маш том алдааг давтаж болохгүй. Музейн барилга нь агуулга, масштабаараа орон зайн шийдэл нэхэж байсан юм.       

Монгол Улсын Их Хурлын гишүүд, театрын жүжигчид, ашиглагч нар нь гэр хорооллын бохир, хог, утаан дотор очихгүй хэмээн барилга барих газрыг эсэргүүцсэн гэдэг. 

Хот байгуулалт, Ерөнхий төлөвлөгөөний газар нь  шийдвэрээсээ буцсан, ийм өрөвдөлтэй байдалтай, тэд боловсрол, мэдлэг, зураг төслийн туршлага тааруу харийн зорилготой хүмүүс мэт. Санаа амар хөрөнгө, мөнгөтэй хүмүүсээр хот байгуулалтыг удирдуулаад, ерөнхий төлөвлөгөөгөө зөрчөөд сууж байдаг. / зураг-1,2 / 

Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөөний биелэлт нь ердөө гучин хувьд ч хүрдэггүй /төлөвлөлтийн хугацаа хорин жил/ эдийн засгийн хөгжил дорой, улсын болон нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалт хомсдолтой бидний хувьд бөөгнөрлийг үүсгэх, хот бүрдүүлэгч эдгээр эзлэхүүнүүдийг бүтээх ажил дахин ойрын арав, хорин жилд тохиолдохгүй болов уу.          

Барселон, Копенгаген, Портланд, Ванкувер зэрэг хотуудад  ийм замаар үүссэн бөөгнөрлийг GREAT PLACE /үгчилж орчуулахад агуулга, функц нь өөрчлөгдөх гээд байдаг/ гэж нэрлэдэг.

Энэ бөөгнөрөл нь хуучин нийгмийн дүүргийн төв шиг тийм их том биш, гол нь олон функцын байдгаараа ялгаатай.

ЦААШИД :

• Нийслэл хотын хяналтгүй, замбараагүй тэлэлтийг  зогсоохын тулд нэн яаралтай Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрийн хил, хязгаарыг хэнд ч ойлгомжтойгоор тогтоох, дүүргүүдийн газрын албаны хяналтыг нэмэгдүүлэх, / гадаад улсуудад хотын хилийн шугамын дагуу авто зам барих,  төлбөртэй мэдээлэгч ажиллуулах гэх мэт арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлдэг /
• Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрийн тогтвортой хөгжлийн концепц, стратегийг боловсруулж засгийн газрын “ АЛСЫН ХАРАА – 2050 “ Монгол улсын урт хугацааны бодлогод нэмж оруулах, / Нийслэлийн нийгэм, эдийн засгийн тогтвортой хөгжлийн хөтөлбөртэй андуурч болохгүй, энэ бол тусдаа /
• Маш яаралтай Улаанбаатар хотын барилгажилтын талбайн хязгаар, өндрийн хязгаарыг бүсчлэн тодорхойлох,
• Улаанбаатар хотын бүсчлэлийн хуулийг боловсруулж, мөрдөх
• Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг КОНПАКТ ХОТын үзэл баримтлалын дагуу өөрчлөн шинэчлэх,

• Суурьшлын бүсийг олон функцын болгох, газар ашиглалт нь холимог шинж чанартай болгох, 
• Гэр хорооллуудын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө, барилгажилтын төслийг боловсруулах, захын гэр хорооллоос эхлэх,
• Төсөлд гэр хорооллын бүсчлэлийг нийтийн хэрэгцээний ногоон байгууламж цэцэрлэгт хүрээлэнд тулгуурлах, инженерийн хангамжийг жижиг үүсвэрээс хангах, хүн амын нягтралыг нэг га газарт хоёр зуун тавиас гурван зуун хүнээр тооцох,
• Улаанбаатар хотод Улиастай, Дамбадаржаа, Баянхошуу, Тахилт, Авто худалдааны төв зэрэг олон функцын бөөгнөрөл, төвүүдийг / GREAT PLACE / бий болгох, захиргааны болон нийгмийн үйлчилгээг ойртуулж, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, хотын захын оршин суугчдын амьдралын чанарыг хотын төвтэй ижил, тэгш болгох,
• Татах төвүүдийн байрлал хүн амын алслалтын дундаж зай хэмжээг М.А.Якшины графоаналог аргаар тодорхойлох.
• Нийслэл хотын зүүн талд Хан Хэнтийн тусгай хамгаалалттай газрын байгалийн цэцэрлэгт хүрээлэнг Улиастай голын усан тольтой холбон Богд Хаан уултай нэг экосистем үүсгэх, төв хэсэгт Сэлбэ голын усан толь, Хамбын овоо, Самбалхүндэв уул , Гүнжийн Нүдэн нуурыг түшиглэн Баянхошуу цэцэрлэгт хүрээлэн, Сонгино, Туул голын усан спорт амралтын төвийг Баянголын амны усан тольтой холбосон хотын баруун цэцэрлэгт хүрээлэн зэрэг хэд хэдэн нийтийн эзэмшлийн ногоон байгууламжуудыг байгуулах зэрэг КОМПАКТ ХОТ, ОЙРЫН ЗАЙН ХОТ, НЯГТРАЛ САЙТАЙ, ХҮРТЭЭМЖТЭЙ ХОТын концепц хэрэгжинэ.

Архитектор Л.НЯМСҮРЭН