Өмнөх дугааруудад эрчим хүчний хэмнэлтийг үр ашиг өндөртэй байлгая гэвэл дараах бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг судлаж мэдсэн, хэрэгжүүлсэн мөн дадалтай болсон байх ёстой гэж үзэцгээсэн ба дарааллын дагуу чанартай гүйцэтгэлийг хэрхэн хийхэд туслах чанарын мэдээлэл өгсөн билээ.

1.         Эрчим хүчний хэмнэлттэй төлөвлөлт

2.         Оновчтой материалын сонголт

3.         Чанартай гүйцэтгэл

4.         Эрчим хүчний хэмнэлттэй дадал, автоматжуулалт

5.         Зүй зохистой ашиглалт болон тогтмол үзлэг, үйлчилгээ

6.         Хүрээлэн буй орчиндоо эерэг нөлөө үзүүлэх

Өнөөдөр бид Зүй зохистой ашиглалт болон тогтмол үзлэг, үйлчилгээ хийх талаар ойлголт авцгаая.

Хэрэв эрчим хүчний хэмнэлт гэдэг ойлголтыг нийтэд нь 100 хувь гэж үзвэл “барилга ашиглалт” хэсэг нь 30 хувь гэж та ойлгох хэрэгтэй. Энэ 30 хувь таны эрчим хүчний хэмнэлттэй байшингаас үл шалтгаалах зөвхөн таны  өөрийн хичээл зүтгэл ч гэж ойлгож болно. Өөрөөр хэлбэл ямар ч мундаг төлөвлөлт, материал, чанар, дадал суусан ч барилга ашиглах тухай ойлголтыг огоорвол тодорхой хугацааны дараа барилга “эрчим хүчний хэмнэлттэй” гэх тодотголоо алдаж дахин хэсэг хугацааны дараа засвар авахгүй ч нөхцөлд орж болно.

Манай нөхцөлд барилга ашиглах тухай ойлголт ер нь их тааруу. Нийтээрээ орон сууцанд амьдардаг хэсэг нь СӨХ, Контор гэсэн 2 байгууллагад орон сууцаа даатгачихдаг харин амины сууцтай буюу хувьдаа сууцтай гэр хороолол, зуслангийн бүсийнхэн зөвхөн өөрийн практик туршлагын хэмжээнд л жижиг засвар, үйлчилгээ хийхээс барилгад үзлэг тогтмол хийх, мэргэжлийн байгууллагаар оношлуулах зэрэг дадал суугаагүй байдаг.

Энэ талаар манайд 2017 онд батлагдсан “Барилга байгууламжийн ашиглалтын дүрэм” гэж батлагдсан бөгөөд түүнд дараах агуулгууд багтсан болно.

Үүнд:

3.3. Ашиглагч Барилгын тухай хуульд заасны дагуу 15 жил тутамд барилга байгууламжийн төлөв байдалд дүгнэлт гаргуулахаас гадна тухайн барилга байгууламжийн үндсэн хийц, бүтээцийн төрлөөс хамаарч ашиглалтын явцад техникийн үзлэг шалгалт явуулж, зохих засвар, үйлчилгээ хийх ажлыг зохион байгуулна.

3.4. Ашиглагч энэхүү дүрмийн 3.3-т заасан техникийн үзлэг шалгалтыг төлөвлөгөөт болон төлөвлөгөөт бус байдлаар зохион байгуулах бөгөөд төлөвлөгөөт үзлэгийг дор дурдсанаар ерөнхий болон хэсэгчилсэн байдлаар хийнэ:

3.4.1. ерөнхий үзлэг шалгалтыг хавар, намрын улиралд тус бүр 1 удаа, тухайн барилга байгууламжийг ногоон байгууламж, авто зогсоол, гэрэлтүүлэг зэрэг орчны тохижилтын хамт бүхэлд нь хамруулан хийнэ;

3.4.2. хэсэгчилсэн үзлэг шалгалтыг ашиглах хугацааны явцад үүссэн эвдрэл гэмтлийг тогтоох зорилгоор барилгын эдлэхүүн, хийц хэсэглэл, орчны тохижилт гэсэн хэсэг тус бүрээр хийнэ ээж заажээ. Харамсалтай нь энэхүү ашиглалтын дүрмээс өөр нийтэд ойлгомжтой хэлбэрээр бичигдсэн дүрэм, зааварчилгаа, зөвлөгөө өнөөдрийг хүртэл алга байна. 

            Дээрхээс үндэслэн эрчим хүчний хэмнэлтэй орон сууцыг эзэмшигч та дараах байдлаар барилгадаа ашиглалтын явцад үзлэг шалгалтыг хийж байх нь зохимжтой.

1. 15 жил тутамд нэг удаадаа Барилгын мэргэжлийн зөвлөх үйлчилгээний компаниар дүгнэлт гаргуулах ба Үүнд дараах хэсгүүдийг заавал хамруулвал зохино.
   1. Барилгын үндсэн хийц
      1. Буурь хөрс
      2. Суурь
      3. Давхар дундын хучилт
      4. Хана
      5. Адрын хучилт
      6. Дээвэр
   2. Инженерийн шугам сүлжээнд
      1. Дотор цахилгааны монтаж
      2. Дотор сантехникийн шугам, хоолой
      3. Дотор холбоо, дохиоллын монтаж
      4. Дотор халаалтын шугам хоолой
      5. Дотор агааржуулалтын шугам
      6. Инженерийн шугам сүлжээний тоног төхөөрөмж бүрээр
   3. Гадна хэсэг
      1. Борооны ус зайлуулах систем
      2. Барилгын эргэн тойрны өндөржилт болон гадаргуугын ус зайлуулалт
      3. Бусад гадны аюулын хүчийн зүйлийг үнэлэх
      4. Гадна бохир усан хангамж
      5. Гадна цэвэр усан хангамж
      6. Гадна дулаан хангамж
      7. Гадна цахилгаан хангамж
      8. Гадна холбоо, дохиолол, агаарын шугам гэх мэт
2. Харин Ерөнхий үзлэгийг хавар 3 дугаар сарын эхээр нэг удаадаа хийх ба үүнд дараах хэсгүүдийг хамруулвал зохино.
   1. Барилга
      1. Цонх
      2. Хаалга
      3. Дээвэр
      4. Агааржуулалт /Манай нөхцөлд/
      5. Бусад хэсгүүдийг нүдээр шалгалт хийх
   2. Гадна талд
      1. Бохир усан хангамж
      2. Цэвэр усан хангамж
      3. Гадна тохижилт, өндөржилт гэх мэт
      4. Бусад хэсгүүдйг нүдээр шалгалт хийх
3. Харин хэсэгчилсэн үзлэг шалгалтыг ерөнхий үзлэг шалгалтыг хийх явцад гарсан илэрхий доголдол зөрчилийг лавшруулан шалгах зорилгоор гүйцэтгэнэ.
   1. Жишээ нь барилгын цонхны ерөнхий үзлэг хийх явцад цонхоны хавтсанд дулаан алдалтын шинж тэмдэг болох хавтас дагасан тортог үүссэн бол дараах үзлэгүүдийг нарийвчилж хийнэ.
      1. Цонх нумарсан эсэх, хөдөлгөөн байгаа эсэх, үндсэн хийцүүдэд нүдээр болон тэгш ус, шугамаар илэрхий мэдэгдэх доголдол байгаа эсэхийг шалгах
      2. Цонхны салхивч, хавтаснууд бүрэн гүйцэд хаагдаж буй эсэх, түгжээ, нугаснууд бүрэн ажиллагаатай байгаа эсэхийг нягтлах
      3. Цонхны жийрэг резиний уян хатан чанарыг шалгана
      4. Цонхны шилэн багц, цонхны рам хоёрын хоорондох суултанд хэв гажилт орсон эсэх, нуухны суултанд өөрчлөлт орсон эсэх, шилэн багцан дотор хөлрөлт болон мөстөлт үүссэн эсэхийг шалгана
      5. Цонхны рам болон үндсэн хана хоёрын хооронд цантсан болон мөстсөн эсвэл агаар сийгэж байгаа эсэхийг шалгах, цонх болон хана хоёрын хооронд температурын хэт зөрүү байгаа эсэхийг нягтлах
      6. Бусад нүдээр болон нарийвчилсан үзлэгүүдээр илэрсэн доголдолыг мэргэжлийн байгууллагад хянуулж, зөвлөгөө авах
   2. Мөн та жишээ нь дээврээс чинь дусаал дусах эсвэл хүйт оргиод байгаа мэдрэмж эсвэл ерөнхий үзлэг шалгалтаар илт доголдол илэрсэн бол та дараах шалгалтудыг хийж болно.
      1. Дээвэр хөндий бүтэцтэй бол дээврийн хөндийд түрүүлж үзлэг хийх шаардлагатай
      2. Дулаалга, ус чийг үл нэвтрүүлэх болон дотор зориулалтын материалд чийг нэвчсэн эсэх, цан цохилт, хөлрөлт үүссэн эсэх, тэдгээрт механик гэмтэл учирсэн эсэх, уулзвар, залгаа бүрэн бүтэн байдал хэвийн эсэх
      3. Дээврийн дотор талын хэсэгт болон гадна талд ус ус хөлдөж тогтсон эсвэл дусаж байгаа цоорхой, биет бус доголдол бий эсэхийг
         
         1. Дээвэр дээрээс ус зориуд асгаж дотор талаас нь шалгаж үзэж болно.
         2. Харанхуйд гаднаас нь гэрэл тусган мөн дээврийн битүүмжийг шалгаж болно
         3. Хэрэв дээвэрт дам нэвчилт байвал дээрх аргуудаар илрэх магадлал бага 
      4. Дээвэрт агааржуулалт бий эсэх, байсан бол агааржуулалтын хоолой, агаар орох, гарах хаалтуудад ямар нэгэн дифект үүссэн эсэх, агаарын урсгал зөв эсэх, агааржуулах төхөөрөмж ажиллахад дээврийн агааржуулалт хэвийн ажиллах эсэх, үнэр гаргах хоолой болон агааржуулах хоолойнууд соролт таталт хэвийн эсэх, 
      5. Дээврээс дээш гарсан энэ зориулалтын хийцүүд ердийн ажиллаж байгаа эсэх, малгайвчын бүрэн байдал, ажиллагаа хэвийн эсэх, автомат хаалтууд ажиллаж байгаа эсэх гэх мэт
      6. Дээврийн үндсэн хийцүүд болон модон дам нуруу, шувуун нуруу түүний туслах хийцүүдийн бат бөх байдал, хөдөлгөөнгүй нөхцөлүүд хэвийн эсэх
      7. Дээврийн үндсэн мод болон төмөр, төмөр бетон хийцүүдэд ус чийг нөлөөлсөн ул мөр байгаа эсэх гэх мэт
         1.  Бусад нүдээр болон нарийвчилсан үзлэгүүдээр илэрсэн доголдолыг мэргэжлийн байгууллагад хянуулж, зөвлөгөө авах гэх мэтээр барилга ашиглалтын үед тогтмол үүлэг үйлчилгээ хийх нь үр дүнтэй байж болно.

Мэдээж энэ мэт үзлэг шалгалтыг ялангуяа хэсэгчилсэн үзлэг шалгалтыг та хийж сурахын тулд тодорхой хэмжээний мэдлэг, туршлага хуримтлуулах хэрэгтэй. Харин одоо үед харьцангуй барилга ашиглах үеийн үзлэг, шалгалтыг хэрхэн хийх талаар мэдээлэл, зөвлөгөө интернэт орчинд байдаг болсон тул тийм мэргэжлийн хуудас, бичлэгүүдийг сонирхохыг зөвлөж байна. Хэрэв ингээд ч хангалтгүй бол барилгын мэргэжлийн байгууллагууд тэр дотроо барилгын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлдэг байгууллагууд руу хандаарай.

Гол нь энэ төрлийн үйлчилгээг тогтсон хугацаанд тогтмол хийж хэвших шаардлагатай. Манай нөхцөлд хавар 3-4 сард, намар 9-10 сард хийвэл илүү үр дүнтэй шүү. Бид биеэ улиралд нэг удаа шалгуулчихдаг мөртлөө амьдрах тохь тухийг хангаж буй сууцаа 10 жилд ч нэг удаа үзүүлдэггүй нь барилгын чанар алдагдаж, эрчим хүчний өндөр зардалтай болох улмаар нөхөж сэргээж засварлах ажил нүсэр хөрөнгө оруулалт, их цаг хугацаа шаардсан ажил болж хувирдаг жишээ амьдрал дээр олон байна.

Дараагийн дугаарт бид эрчим хүчний хэмнэлттэй байшингаараа дамжуулан хүрээлэн буй орчиндоо эерэг нөлөө үзүүлэх яагаад шаардлагатай болох тухай зөвлөмжөөр уулзацгаая.