Хүний амьдралд маш цөөхөн хийгдэх том хөрөнгө оруулалтын нэг бол өөрсдийн тав тухтай, аз жаргалтай амьдрах орчин нөхцөлөө сонгож орон сууцтай болох явдал юм. Амьдралдаа том алхам хийх гэж байгаа та орон байрныхаа сонголтонд маш хариуцлагатай хандаж, сэтгэлийн хөөрлөөр биш, зөвхөн өөрийн гэр бүлийн хэрэгцээ сонирхолд нийцсэн, удаан хугацаагаар амьдрахад сэтгэл ханамж өндөр байх орон сууцыг сонгох нь чухал ба сайн судлаж, мэргэжлийн хүмүүсээс зөвлөгөө авч шийдвэрээ гаргаарай. Хэрэв та шинэ орон сууц худалдан авах гэж байгаа бол дараах зөвлөмжүүдээс санаа аваарай. 

1. Санхүүгийн төлөвлөлт,  тооцоо: Шинэ орон сууцтай болохыг мөрөөдөж байгаа гэр бүлүүд хуримтлал үүсгэхээс эхэлнэ. Бага гэлтгүй мөнгийг тогтмол хадгалуулах нь ирээдүйн орон сууц авахад маш чухал хэрэгцээтэй. Санхүүгийн боломж, хэмжээ хязгаартай тул төлбөрийн уян хатан нөхцөл, банкны зээл, хувь лизинг, урьдчилгаа төлбөрийн хэмжээ зэргийг судлаарай. Хэрэв зээл сонихож байвал банк таны авч болох зээлийн дээд хэмжээг болон сар бүр төлөх дүнг тодорхойлж өгнө. Үүнээс та үлдсэн орлогоо бусад санхүүгийн хэрэгцээнд хангалттай хүрэх эсэхийг тооцоолон үзэх хэрэгтэй. Байр худалдан авахад байрны үндсэн үнээс гадна татвар, даатгал, засвар хийх, мөн сар бүр байр, СӨХ-ийн мөнгө зэрэг зардлууд гарч ирдэг тул тэдгээрийг тооцоололдоо тусгахаа бүү мартаарай. Эдгээрийг тооцсоны үндсэн дээр та хичнээн төгрөгт багтаан байр авах нь тодорхой болно. Хэрэв ямар нэг шалтгаанаар байраа зарах шаардлага гарах тохиолдолд үнэ цэнэ нь өсөхүйц байр сонгохыг эрмэлзээрэй.

2. Судалгааны ажил: Сэтгэл хөдлөлөөр биш судалж шийдвэр гаргах нь маш чухал бөгөөд үүнд тодорхой хэмжээний цаг гаргаж, интернэт сайтаас мэдээлэл авах, газар дээр нь очиж үзэх, мэргэжлийн хүнээс зөвлөгөө авах, орон сууцуудыг хооронд нь харьцуулж үзэх, байршил орчинг судлах зэрэг нь төлөвлөгөөгүй, чанаргүй худалдан авалтаас зайлсхийхэд маш сайн тусалдаг. Судалгаагаа хийж эхлэхдээ хэрэгцээгээ анхнаас нь зөв тодорхойлж, өөрийн гэр бүлийн хүсэл зорилгод нийцэх шаардлагатай зүйлсийг жагсаан бичих хэрэгтэй. Жишээ нь: байршил, дэд бүтэц, санхүүгийн эх үүсвэр, худалдан авах дундаж үнэ, өрөөний тоо, талбайн хэмжээ гэх мэт. 
3. Байршил, амьдрах орчин: Орон сууцны хамгийн чухал нь байршил, амьдрах орчин юм. Худалдан авсан өрөө тасалгааг өөрийн хүссэнээр өөрчилж болдог бол амьдрах орчин тэр бүр таны хүсэлд нийцэн өөрчлөгдөөд байхгүй. Таны амьдрах орчин тав тухтай байна уу, орон зай нь ямар байна, ойр орчинд нь шинээр барилга баригдах уу, машины зогсоол хангалттай юу, худалдаа үйлчилгээний газрууд ойр  байна уу, цэцэрлэг, сургууль, хүүхдийн тоглоомын талбай байна уу, ойр орчин нь аюулгүй юу зэрэг өөрт тань чухал зүйлс бүрдсэн эсэхийг анхаараарай. Өдөр тутамд хэрэгтэй зүйлс гэрт тань ойр байж, гэрээс гарах болгондоо машинаа асааж, түгжрэл дунд зогсохгүй байх хичнээн үнэ цэнэтэйг та өөрөө мэдэж байгаа байх. Мөн асуудал дагуулаад байгаа агаарын болон хөрсний бохирдолыг ч тооцож үзэх хэрэгтэй. Байршлыг үнэлж цэгнэх, сонгоход хотын ирээдүйн хөгжлийн төлөв, цэвэр агаар, хөршийн зэрэглэл, цогц төлөвлөлт, ногоон орчин зэрэг хүчин зүйлс чухал байдаг. Сайн байршилтай үл хөдлөхийн үнэ өсдөг жамтай.
4. Барилгын хийц, чанар: Та байр захиалахдаа барилгын үндсэн хийцийг нь заавал асуугаарай.  Сүүлийн үеийн барилгуудыг цутгамал каркасан эсвэл бүрэн цутгамал технологиор барьж байгаа.  Мэдээж бүрэн цутгамал барилга нь хамгийн чанартайд тооцогдоно. Мөн тусгаарлах ханыг хэдийн зузаантай ямар материалаар хийсэнийг мэдэх нь хөрш зэргэлдээх айлаас дуу чимээ дамжихаас сэргийлнэ.   Орон сууцыг болж өгвөл өвөл авбал зүгээр. Наад зах нь л дулаахан эсэхийг мэдэх боломжтой. Хуванцар цонхонд анхаарлаа хандуулаарай, зай завсартай эсэх, түгжээ тоноглол нь бүрэн байна уу гэдгийг шалгаарай, хэрэв цонх цантаж байвал жийргэвч муу, дулаан алдагдал ихтэй байдаг. Хэрэв та дулаарсан үед орон сууц авах гэж байгаа бол оршин суугчдаас нь тухайн барилгынхаа талаар мэдээлэл авах боломжтой. Байр үзэж байхдаа гадаад үзэмжид нь хэт их анхаарал хандуулахаас зайлсхийж, сантехник, агааржуулалтын систем асуудалгүй ажиллаж байгаа эсэхийг илүүтэйгээр анхаарч болж өгвөл мэргэжлийн хүнээс зөвлөгөө аваарай.
5.Зөв төлөвлөлт: Ганц нэгээр баригдсан орон сууцыг сонгох нь тийм ч тааламжтай биш, яагаад гэвэл гадна тохижилт, ногоон байгууламж, автомашины зогсоол төлөвлөгдөөгүй, ихэнхдээ өөр зориулалттай газар дээр давчуу зайд баригдсан байдаг. Орон сууц нь хорооллоор болон иж бүрэн цогцолбор байдлаар, хотхоны бүтэцтэй байх нь хот байгуулалтын болон орчны тохижилт зэрэгт олон талын ач холбогдолтой юм. Хотхон, хорооллоор нь төлөвлөсөн орон сууц нь ногоон байгууламж, зам талбай, автомашины зогсоол, хүүхдийн тоглоомын талбай, худалдаа үйлчилгээний төв зэргийг цогцоор нь шийдсэн байдаг. 




6. Дэд бүтэц: Цэвэр, бохир усан хангамж нь төвийн шугамд холбогдсон эсэх /гүний худгаас цэвэр усаа татдаг хорооллууд сүүлийн үед ус нь бохирдож асуудал дагуулаад байгаа/, төвийн дулааны шугамд холбогдож халаалтаа авдаг байх,  цахилгааны эх үүсвэрээ хаанаас авдаг зэрэг нь чухал тул сайн судлаарай. Мөн өрөө тасалгаан доторхи агаарын температур, чийг, хурдыг ариун цэвэр, эрүүл ахуйн шаардлагын дагуу тогтмол байлгах зорилгоор инженерийн иж бүрэн шийдэлтэй агаар сэлгэлтийн системийг орон сууцанд төлөвлөсөн байх ёстой. Сантехник, усны даралт, цахилгаан холболт, агааржуулалтын систем зэрэг нь зөв зохистой ажиллаж байгаа эсэхийг сайтар анзаарч шалгахгүй бол дараа нь ямар нэг асуудалтай болохыг нь мэдсэн тохиолдолд түүнийг засаж, янзлахад ихээхэн хүндрэл бэрхшээл, зардал мөнгө гарах магадлал бий.
7. Гэрээ: Шинээр авах орон сууцаа сайтар судлаад санхүүгийн асуудлаа шийдсэн бол гэрээ байгуулна. Орон сууц захиалж гэрээ байгуулахдаа албан ёсны захиалагч хэн болохыг нарийвчлан тогтоож, зөвхөн түүнтэй гэрээ байгуулаарай. Гэрээ байгуулахдаа захиалагчийн санал болгож буй гэрээний төслийн заалт бүрийг нарийвчлан судалж, гэрээлэгч талуудын эрх адил тэнцүү хадгалагдаж байгаа эсэх, хүлээх хариуцлага аль хир тодорхой тусгагдсан зэргийг хуулийн мэргэжилтнээс зөвөлгөө авч, гэрээнд нэмэлт оруулах шаардлагатай эсэхээ шийдэх, гэрээний төслийг сайн судлахгүйгээр шууд гарын үсэг зурж баталгаажуулах нь танд эцэст нь эрсдэл авчрах өндөр магадлалтай гэдгийг онцгой анхаарах хэрэгтэй. Та баригдаж байгаа барилгаас орон сууц худалдан авахаар захиалагчтай гэрээ байгуулсан бол барилгын ажлын явц, чанар байдалд хяналт тавих эрхтэй. Баригдаж дууссан барилгаас орон сууц худалдаж авах тохиолдолд эхний ээлжинд барилгыг хүлээж авсан тухай улсын комиссын актыг эх хувиар нь үзэх, оршин суугчдын санал зөвлөмжийг авах шаардлагатай. Гэрээнд заасан орон сууцны талбай бодит байдал дээрээ зөрүүтэй байх тохиолдол их байдаг. Иймд тухайн барилгыг барьж байх явцад буюу дотор ханын өрлөг өрөгдөх үед зураг төсөл зохиогч, захиалагч, гүйцэтгэгчийг байлцуулан хэмжилт хийж, гэрээнд заасан талбайн хэмжээг баталгаажуулж авах, “Орон сууцны барилгын доторх сууцны талбай тооцох аргачлал” MNS 6058:2009 стандартын дагуу гэрээнд заасан талбайн хэмжээг тооцсон эсэхийг нарийвчлан шалгах хэрэгтэй.

8. Өрөөний зохион байгуулалт, интерьерийн төлөвлөлт: Баригдаж байгаа орон сууцанд захиалга өгөхийн давуу тал нь  өрөөний сонголт, зохион байгуулалтыг өөрчилж, обой, будаг болон шалны өнгөний  сонголтыг хийж болох нь давуу талтай. Дээрээс нь барилгын явцад хяналт тавих төдийгүй, ямар барилгын материалаар юу хийж байгааг нь харах боломжтой. Мөн интерьерийн шийдэл, тавилгын сонголтод онцгой анхаарах нь чухал. Учир нь хананд суурилуулан тогтоодог, нүүхэд авч явах боломжгүй үүдний шкаф, гал тогооны тавилга зэргийг сайтар бодож интерьерийн шийдэлдээ тохируулан сонгохыг зөвлөе. Шинэ орон сууц худалдан авахад интерьер төдийгүй өрөөний хуваалт зохион байгуулалтад өөрсдийн хэрэгцээ, хүссэн хэв загварыг эсвэл орон сууцны компанийн санал болгож буй интерьерийн шийдлүүдээс сонгон гэрээ цогц байдлаар тохижуулах боломжийг олгодог.

9. Аюулгүй байдал: Гэрийн автоматжуулалтын систем болох домофон, оршин суугч хүссэн цагтаа цахим сүлжээ ашиглан хотхоны талбайг харах боломжтой камержуулалт, орон сууц нь утаа мэдрэгч, гидрант, галын дохиоллоор тоноглогдсон эсэх, аюулгүйн шат, гарц байгаа эсэхийг тодруулаарай. Мөн орцны дохиолол, орц гарц, цахилгаан шат, нийтийн эзэмшлийн талбайн гэрэлтүүлэг, тохижилт чухал. 
10. Хүүхдэд ээлтэй: Таны сонгох орон сууцанд хүүхэд тань өсөж торниход ээлтэй, тоглож наадахад аюулгүй, эрүүл мэндэд нь ээлтэй байж чадах уу гэдэг маш чухал. Амьдрах орчин нь хүүхдийн эрүүл мэнд, хүмүүжил болоод сэтгэл зүй, төлөвшилд хүртэл нөлөөлдөг байна.Таны хүүхэд өсч торниж буй газарт нийтийн хэрэгцээний ногоон байгууламж буюу цэцэрлэгт гудамж талбай заавал байх хэрэгтэй ба хүүхдийн тоглоомын талбай нь аюулгүй байдлын стандартад нийцсэн зөөлөн хучилттай, унахад гэмтэж бэртэхээргүй байхаас гадна автомашины замаас хол, тоглоомууд нь хурц ирмэггүй байх ёстой зэргийг сайн анхаараарай.