Ховд хот нь Монгол Алтайн нурууны хойт өргөгдөл болох хүчтэй хэрчигдэлд орсон дунд өндөрлөг бүхий Хөх Сэрхийн нуруу, Хар үзүүр уул, Ботгон уул, Баатархайрхан зэрэг уул нуруудаар хүрээлэгдэн оршино. Хотын нутаг дэвсгэр нь уулын бэлээс голын хөндийд шилжих хэсэг бөгөөд өндөржилт 1390-1400 метр, харьцах өндрийн зөрүү 200-350 метр, нутаг дэвсгэрийн өргөн 5-6 км, газрын гадаргуугийн налуу 2-3 градус орчим байна.  

       Хөрсний гадаргын олон жилийн дундаж температур 0.00-3,4 градус, хөрс нь нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд 3.2 м гүн хөлддөг, нийт талбайн хэмжээнд олон жилийн цэвдэг хөрс тохиолдохгүй. Хотын нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд Денудаци-хуримтлалын, Хуримтлалын, голын татмын, татмын дээрхи дэнжийн гэсэн гадаргуугын 4 хэв шинж илэрдэг.

Талбайн хэмжээнд дараахи төрлийн хурдас чулуулгууд илэрнэ.

·       Дунд-дээд дөрөвдөгчийн настайаллювийн хурдас. Энэ нь Буянт голын татмын дээрхи 1, 2-р дэнжээр янз бүрийн ширхэгтэй элс, элсэнцрээр чигжигдсэн сайр, сайрхаг хөрсний бүтцээр 180 м хүртэл зузаантай илэрнэ.

·       Дунд-дээд дөрөвдөгчийн настайаллюви-пролювийн хурдас. Энэ нь ихэвчлэн нилээд гүнээс шаварлаг чигжээстэй том хэмхдэст хөрсний хэлбэрээр 5м орчим зарим үед 30 м-ийн зузаантайгаар илэрнэ. Уг хөрс нь дээд карбон, дунд дээд кембрийн настай гүний чулуулгийг хучиж байршина.

·       Дээд, орчин үеийн дөрөвдөгчийн настайалюви-пролювийн хурдас. Энэ хурдас нь Буянт голын татмын дээрхи 2-р дэнж хэсгээр хотын нутаг дэвсгэрийн 40-50%-ийг эзлэн хайргархаг элс, агилуунаас зөөлөн уян налархай консистнцтэй шавранцар хөрсний төрлөөр тохиолдоно. Зузаалгын хувьд дундажаар 20 м орчим

·       Дээд-орчин үеийн дөрөвдөгчийн настай делюви, пролювийн хурдас. Энэ хурдас нь Ямаат болон Хатуугийн хөтөл уулуудын хажуугаар зөөгдөл, хуримтлалын болон хуримтлалын хэв шинжийг үүсгэн 5-15 грдусын налуу хажуу үүсгэн янз бүрийн ширхэгтэй элс, хайргархаг элсний төрлөөр илэрнэ. 20 метр орчим зузаантай илэрдэг байна.

·       Орчин үеийн дөрөвдөгчийн настай алювийн хурдас. Энэ нь Буянт голын татмын хэсэгт 20-30%-ийн бул чулуутай, элсэн чигжээстэй том хэмхдэст хөрсний төрлөөр илэрнэ. 10-20м-ийн зузаантай тохиолдоно.

·       Ховд хотын дундуур Монгол Алтайн нуруунаас эх авсан Буянт гол урсдаг. Буянт гол нь Төв Азийн гадагш урсацгүй голуудын ай савд багддаг. Голын ус цуглуулах талбай 9174 м2, голын нийт урт 191 км, голын өргөн 0.7-1.7 км, гүн нь 0.7-1.7м байна.

Ховд хотын нутаг дэвсгэрийн  хөрсний геотехникийн нөхцөлийн онцлог:

• Янз бүрийн гаралтай, янз бүрийн насны элсэн чигжээстэй сайр, сайрхаг хөрс, хайргархаг элсэн хөрс, шавранцар хөрс, хайргархаг элсэнцэр хөрс, жижиг дунд ширхэгтэй элсэн хөрснүүд тархах бөгөөд дунд, том ширхэгтэй боржин чулуу элбэг тааралдана.
• Ховд хотын нутаг дэвсгэрт тархсан зонхилох ул хөрсний геотехникийн шинж чанарын үзүүлэлтийг 1-р хүснэгтэд үзүүлэв.

Хүснэгт  1

Ховд хотын нутаг дэвсгэрт тархсан  хөрсний геотехникийн шинж чанарын үзүүлэлтүүд

Хөрсний үе давхрагуудын  овойлтын зэргийг тооцвол:

                                                                                      Хүснэгт 2

      Хот байгуулалтын иж бүрэн үнэлгээ хийхэд тус хот нь:

• Инженер-геологийн хүчин зүйлсийн үнэлгээгээр ерөнхий дундаж  балл нь 4.3-5.0 байгаа нь нэн тохиромжтой ба тохиромжтой,
• Гидро-геологийн хүчин зүйлсийн үнэлгээгээр ерөнхий дундаж балл 3.0 – 5.0 байгаа нь нэн тохиромжтой ба тохиромжтой,
• Газрын дотоод хүчний хүчин зүйлсийн үнэлгээгээр ерөнхий дундаж балл 3.5 байгаа нь хязгаарагдмал тохиромжтой,
• Хөрс ургамалын хүчин зүйлсийн үнэлгээгээр ерөнхий дундаж балл 2 байгаа нь тохиромжгүй,
• Байгаль эколологийн хүчин зүйлсийн үнэлгээгээр ерөнхий дундаж балл 3.75-4.25 байгаа нь багаас дунд зэрэг бохирдсон ангилалд тус тус хамаарагдаж байна.
• Газар хөдлөлтийн 8-9 баллын бүсэд хамаарна.
• Улирлын хөлдөлтийн гүн 2.58-3.68м гүнд явагдана

Бэлтгэсэн: МУ-ын зөвлөх инженер Ж.Зулзагабаатар